ETF بیت کوین چیست؟ صندوق بورسی بیت کوین در ایران و جهان

در سال‌های اخیر، بازار ارزهای دیجیتال با نوآوری‌های متعددی همراه بوده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، ورود صندوق‌های بورسی یا ETF بیت کوین است. این ابزار مالی به سرمایه‌گذاران بازار سنتی سرمایه اجازه می‌دهد بدون نیاز به خرید بیت کوین به شکل مستقیم از صرافی‌ها، در نوسانات قیمتی آن سهیم شوند. اما آیا این روش سرمایه‌گذاری می‌تواند مزایای واقعی برای بازار ارزهای دیجیتال داشته باشد یا چالش‌های جدیدی را به همراه خواهد آورد؟ در این مقاله، به بررسی مفهوم ETF بیت کوین، مزایا، معایب و تأثیر آن بر بازار خواهیم پرداخت.

ETF بیت کوین چیست؟

ETF بیت کوین نوعی صندوق سرمایه‌گذاری است که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا بدون خرید مستقیم بیت کوین، در این ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کنند. این صندوق‌ها در بازار بورس معامله می‌شوند و قیمت آن‌ها به طور مستقیم به قیمت بیت کوین وابسته است. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران با خرید واحدهای این صندوق‌ها می‌توانند از نوسانات قیمت بیت کوین بهره‌مند شوند، در حالی که نیازی به مدیریت مستقیم کیف پول ارز دیجیتال یا نگرانی درباره امنیت آن ندارند. مثل صندوق‌های طلا در بورس که هر واحد آن با مقدار مشخصی شمش یا سکه طلا پشتیبانی می‌شود، پشتوانه واحدهای صندوق بورسی یا ETF بیت کوین نیز مقدار مشخصی بیت کوین است که توسط شرکت عرضه‌کننده ETF خریداری شده و به‌صورت امن نگهداری می‌شود.

همچنین بخوانید: چگونه در ایران بیت کوین بخریم؟

ETF چیست؟

ETF یا Exchange-Traded Fund به صندوق‌های سرمایه‌گذاری اطلاق می‌شود که در بازار بورس معامله می‌شوند. این صندوق‌ها معمولاً شامل سبدی از دارایی‌ها مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها و ارزهای دیجیتال هستند. یکی از ویژگی‌های اصلی ETFها، قابلیت معامله آن‌ها در طول روز و به قیمت‌های متغیر است، مشابه سهام. سرمایه‌گذاران می‌توانند در ETFها سرمایه‌گذاری کنند و از مزایای متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری بهره‌مند شوند. ترکیب چند دارایی در کنار هم نیز از دیگر مزایایی است که افراد را به سرمایه‌گذاری روی ETFها به جای خرید مستقیم سهام، تشویق می‌کند. برای نمونه، ممکن است یک ETF ترکیبی از سهام تمام شرکت‌های بزرگ فعال در صنعت فلزات باشد. برای کسی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری روی صنعت طلاست، آسان‌ترین روش اختصاص سرمایه به این حوزه، پیدا کردن یک ETF مربوط به صنعت فلزات است که در بورس می‌توان آن را خرید و فروش کرد.

انواع ETF بیت کوین

ETFهای بیت کوین به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: ETFهای اسپات (Spot) و ETFهای آتی (Futures). هر یک از این انواع ETFها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند و به سرمایه‌گذاران فرصت‌های متفاوتی را برای ورود به بازار بیت کوین فراهم می‌کنند. در این بخش، به بررسی این دو نوع ETF و نحوه عملکرد آن‌ها خواهیم پرداخت تا سرمایه‌گذاران بتوانند بر اساس نیازها و اهداف خود، انتخاب مناسبی داشته باشند.

ETF اسپات

ETF اسپات (Spot ETF) نوعی صندوق است که به طور مستقیم بیت کوین را خریداری می‌کند و ارزش آن به قیمت واقعی بیت کوین در بازار وابسته است. این نوع ETF به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به طور مستقیم در دارایی‌های پایه (بیت کوین) سرمایه‌گذاری کنند، بدون اینکه نیاز به خرید و نگهداری فیزیکی آن داشته باشند. از آنجایی همه که خرید سهم صندوق‌های اسپات بیت کوین از طریق کارگزاری‌های بورس انجام می‌شود، توانایی جلب اعتماد سرمایه‌گذاران سنتی بازار سرمایه را دارد.

ETF آتی

ETF آتی (Futures ETF) به صندوق‌هایی اطلاق می‌شود که بر اساس قراردادهای آتی بیت کوین معامله می‌شوند. در این نوع ETF، سرمایه‌گذاران در واقع بر روی قیمت آینده بیت کوین شرط‌بندی می‌کنند. این نوع ETF به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که از نوسانات قیمتی بیت کوین بهره‌برداری کنند، اما به دلیل وابستگی به قراردادهای آتی، ممکن است با ریسک‌های بیشتری همراه باشد. در این ETFها به‌جای بیت کوین واقعی، قراردادهای وابسته به ارزش بیت کوین خرید و فروش می‌شود.

تایید ETF بیت کوین در آمریکا

در اوایل سال ۲۰۲۴، کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) پس از سال‌ها مقاومت، اولین صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) اسپات بیت کوین را تأیید کرد. این تصمیم تاریخی در ژانویه ۲۰۲۴ اتخاذ شد و به سرمایه‌گذاران امکان داد تا بدون نیاز به خرید مستقیم بیت کوین، در این ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کنند. تأیید این ETFها نقطه عطفی در پذیرش گسترده‌تر ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود و دسترسی سرمایه‌گذاران سنتی به بیت کوین را تسهیل کرده است.

پس از تأیید SEC، چندین ETF بیت کوین در بازار آمریکا راه‌اندازی شدند که با استقبال گسترده سرمایه‌گذاران مواجه گردیدند. به‌عنوان مثال، صندوق‌هایی مانند IBIT ،FBTC ،ARKB و BITB در میان ۲۰ راه‌اندازی برتر ETF در تاریخ ایالات متحده قرار گرفتند. این استقبال نشان‌دهنده علاقه فزاینده سرمایه‌گذاران به دارایی‌های دیجیتال و نقش مهم ETFها در جذب سرمایه‌های جدید به بازار ارزهای دیجیتال است. شرکت‌های بلک‌راک (BlackRock)، فیدلیتی (Fidelity)، گری‌اسکیل (Grayscale) و کوین شیرز (CoinShares) هم‌اکنون برخی از بزرگترین ETFهای نقدی بیت کوین را در آمریکا در اختیار دارند.

آخرین وضعیت ETF بیت کوین در ایران

در حال حاضر، ETF بیت کوین به طور رسمی در بورس ایران وجود ندارد. با این حال، با توجه به افزایش علاقه عمومی به ارزهای دیجیتال، ممکن است در آینده نزدیک شاهد تغییراتی در این زمینه باشیم. برخی شرکت‌های بزرگ فعال در بازار سرمایه تاکنون اقداماتی برای عرضه اولین ETFهای نقدی بیت کوین در بورس اوراق بهادار تهران انجام داده‌اند. مقامات رسمی سازمان بورس اوراق بهادار نیز اظهارنظرهایی درباره مزایای عرضه ETF بیت کوین در بورس داشته‌اند. با این وجود، تاکنون مجوز رسمی برای عرضه ETF بیت کوین در بازار سرمایه کشور صادر نشده است و باید منتظر تصمیمات آینده سازمان بورس در این زمینه بود.

ETF بیت کوین در سایر کشورها

بسیاری از کشورها به دنبال راه‌اندازی ETF بیت کوین هستند. کشورهای مانند سوئیس، کانادا، آلمان، هنگ کنگ و برزیل در این زمینه پیشرو بوده‌اند و ETFهای بیت کوین را راه‌اندازی کرده‌اند. این ETFها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که با خرید واحدهای صندوق، به طور غیرمستقیم در بیت کوین سرمایه‌گذاری کنند.

تأثیر ETF بیت کوین بر قیمت بیت کوین

ETF بیت کوین می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر قیمت بیت کوین داشته باشد. با افزایش سرمایه‌گذاری در ETFها، تقاضا برای بیت کوین افزایش می‌یابد و این موضوع می‌تواند منجر به افزایش قیمت آن شود. همچنین، ETFها می‌توانند به جذب سرمایه‌گذاران سنتی کمک کنند که به دلایل مختلف از سرمایه‌گذاری مستقیم در بیت کوین خودداری می‌کنند.

تأیید صندوق‌های قابل معامله در بورس اسپات بیت کوین در ایالات متحده در ژانویه ۲۰۲۴، نقطه عطفی در تاریخ ارزهای دیجیتال بود که تأثیر قابل‌توجهی بر قیمت بیت کوین داشت. پس از این تأیید، بیت کوین شاهد افزایش چشمگیری در قیمت خود بود و در دسامبر ۲۰۲۴ برای اولین بار از مرز ۱۰۰,۰۰۰ دلار عبور کرد. این رشد قیمت به عوامل متعددی نسبت داده شد، از جمله افزایش تقاضای سرمایه‌گذاران نهادی و خرده‌فروشی که از طریق ETFهای اسپات به بیت کوین دسترسی پیدا کردند. همچنین، انتظارات مثبت نسبت به سیاست‌های دولت جدید ایالات متحده در حمایت از ارزهای دیجیتال، نقش مهمی در این افزایش قیمت ایفا کرد. به‌طور کلی، تأیید ETFهای اسپات بیت کوین در آمریکا و البته سایر کشورها به عنوان یک نقطه عطف مهم در پذیرش گسترده‌تر ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود که تأثیرات مثبتی بر قیمت بیت کوین و بازار کلی ارزهای دیجیتال داشته است.

مزایای ETF بیت کوین

صندوق‌های قابل معامله بیت کوین (ETF بیت کوین) مزایای متعددی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به دسترسی آسان، تنوع در سرمایه‌گذاری، شفافیت و مدیریت راحت اشاره کرد. در ادامه، هر یک از این مزایا را به تفصیل بررسی می‌کنیم.

دسترسی آسان

یکی از مهم‌ترین مزایای ETF بیت کوین، فراهم کردن دسترسی آسان و سریع به بازار بیت کوین برای سرمایه‌گذاران است. با استفاده از ETF بیت کوین، سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون نیاز به خرید مستقیم بیت کوین یا مدیریت کیف پول‌های دیجیتال، در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. این امر به ویژه برای افرادی که آشنایی کمی با تکنولوژی بلاک‌چین دارند، امکان ورود به دنیای ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کند.

تنوع سرمایه‌گذاری

ETF بیت کوین به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا بیت کوین را به عنوان بخشی از سبد سرمایه‌گذاری خود در کنار سایر دارایی‌ها مانند سهام، اوراق قرضه و کالاها قرار دهند. این تنوع می‌تواند به کاهش ریسک کلی سرمایه‌گذاری کمک کند، زیرا نوسانات قیمت بیت کوین ممکن است با سایر دارایی‌ها همبستگی نداشته باشد. بنابراین، افزودن بیت کوین از طریق ETF به سبد سرمایه‌گذاری می‌تواند به بهبود نسبت ریسک به بازدهی کمک کند.

شفافیت

صندوق‌های ETF معمولاً اطلاعات دقیقی در مورد دارایی‌های خود ارائه می‌دهند که این امر به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا به وضوح بدانند در چه دارایی‌هایی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این شفافیت می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را افزایش داده و به آن‌ها اطمینان دهد که دارایی‌هایشان به درستی مدیریت می‌شوند.

مدیریت راحت

با سرمایه‌گذاری در ETF بیت کوین، نیاز به مدیریت مستقیم بیت کوین، از جمله نگهداری کلیدهای خصوصی و مسائل امنیتی مرتبط با آن، از بین می‌رود. این امر مدیریت سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران ساده‌تر می‌کند، زیرا آن‌ها می‌توانند مانند سایر اوراق بهادار، ETF بیت کوین را از طریق حساب‌های کارگزاری خود خرید و فروش کنند. این ویژگی به ویژه برای سرمایه‌گذارانی که با تکنولوژی‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال آشنایی ندارند، جذاب است.

معایب ETF بیت کوین

صندوق‌های قابل معامله بیت کوین (ETF) به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند بدون نیاز به مالکیت مستقیم بیت کوین، در نوسانات قیمت این ارز دیجیتال مشارکت کنند. با این حال، این ابزارهای مالی دارای معایبی هستند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

هزینه‌های مدیریت

سرمایه‌گذاری در ETFهای بیت کوین معمولاً با هزینه‌های مدیریتی همراه است که می‌تواند بر بازدهی نهایی سرمایه‌گذار تأثیر بگذارد. این هزینه‌ها شامل کارمزدهای مربوط به مدیریت صندوق، هزینه‌های نگهداری و سایر هزینه‌های عملیاتی می‌شوند. به عنوان مثال، برخی از ETFهای بیت کوین دارای کارمزدهای بالاتری نسبت به خرید مستقیم بیت کوین هستند که می‌تواند در طول زمان هزینه‌های قابل توجهی را به سرمایه‌گذار تحمیل کند.

عدم کنترل مستقیم

یکی از ویژگی‌های برجسته ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، امکان مالکیت مستقیم و کنترل کامل توسط کاربران است. با این حال، در سرمایه‌گذاری از طریق ETFهای بیت کوین، سرمایه‌گذاران مالکیت مستقیم بیت کوین را ندارند و کنترل دارایی‌های خود را به مدیران صندوق واگذار می‌کنند. این موضوع ممکن است برای افرادی که به دنبال کنترل کامل بر دارایی‌های دیجیتال خود هستند، نامطلوب باشد.

نوسانات قیمت

بازار ارزهای دیجیتال به نوسانات شدید قیمت شهرت دارد و ETFهای بیت کوین نیز از این قاعده مستثنی نیستند. قیمت بیت کوین می‌تواند در مدت زمان کوتاهی تغییرات قابل توجهی را تجربه کند که ممکن است برای سرمایه‌گذارانی که به چنین نوساناتی عادت ندارند، چالش‌برانگیز باشد. این نوسانات می‌تواند بر ارزش ETFهای بیت کوین تأثیر مستقیم داشته باشد و ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش دهد.

ریسک‌های بازار

سرمایه‌گذاری در ETFهای بیت کوین، سرمایه‌گذاران را در معرض ریسک‌های مرتبط با بازار ارزهای دیجیتال قرار می‌دهد. این بازار هنوز در مراحل ابتدایی خود است و با چالش‌های نظارتی و امنیتی متعددی مواجه است. به عنوان مثال، حوادثی مانند هک صرافی‌ها یا تغییرات ناگهانی در مقررات دولتی می‌تواند تأثیرات منفی بر ارزش ETFهای بیت کوین داشته باشد و منجر به زیان سرمایه‌گذاران شود.

ETF سایر ارزهای دیجیتال

در سال‌های اخیر، علاوه بر بیت‌کوین، ارزهای دیجیتال دیگری نیز به حوزه ETF وارد شده‌اند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها اتریوم است که با عرضه ETFهای اسپات ETH در آمریکا، امکان سرمایه‌گذاری در این ارز دیجیتال را برای سرمایه‌گذاران سنتی فراهم کرده است. این اقدام به افزایش پذیرش و مشروعیت اتریوم در بازارهای مالی کمک کرده و نشان‌دهنده تمایل نهادهای مالی به پذیرش فناوری‌های نوین است.

علاوه بر اتریوم، برخی دیگر از ارزهای دیجیتال نیز در قالب ETFها ارائه شده‌اند. به عنوان مثال، در اروپا، صندوق‌های ETF متشکل از سبدی از ارزهای دیجیتال مانند ریپل (XRP)، سولانا (Solana) و کاردانو (Cardano) ایجاد شده‌اند که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند در یک محصول واحد، در چندین ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کنند. این تنوع در ارائه ETFهای مرتبط با ارزهای دیجیتال مختلف، نشان‌دهنده رشد و بلوغ بازار کریپتوکارنسی و تمایل سرمایه‌گذاران به دسترسی آسان‌تر و متنوع‌تر به این دارایی‌ها است.

جمع‌بندی

ETF بیت کوین به عنوان یک ابزار مالی جدید، فرصت‌های جدیدی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. با توجه به رشد روزافزون بازار ارزهای دیجیتال، انتظار می‌رود که محبوبیت ETF بیت کوین نیز افزایش یابد. با این حال، سرمایه‌گذاران باید به دقت مزایا و معایب این نوع سرمایه‌گذاری را بررسی کرده و با آگاهی کامل اقدام کنند. همچنین، وضعیت قانونی و نظارتی ETF بیت کوین در کشورهای مختلف می‌تواند تأثیر زیادی بر آینده این ابزار مالی داشته باشد.

سوالات متداول