تا به امروز و در همین بلاگ کریپتوگرام، تقریبا به برسی تمام پروژه‌های لایه دوم اتریوم پرداخته‌ایم. از آربیتروم و آپتیمیزم گرفته، تا زی‌کی سینک. تا زمانی که شلوغی شبکه اتریوم و مقیاس‌پذیری پایین آن، دغدغه پروژه‌های کریپتویی مختلفی باشد، ما هم آن‌ها را بررسی خواهیم کرد. این بار اما نوبت به شبکه «بیس Base» رسیده است.
در این مقاله قصد داریم تا با جدیدترین پروژه لایه دو اتریوم، یعنی شبکه «بِیس Base» آشنا شویم. شبکه‌ای که توسط صرافی بزرگ ارزهای دیجیتال، «کوین‌بیس Coinbase» ساخته شده. البته که کوین‌بیس در مسیر توسعه این شبکه تنها نبوده و دیگر پلتفرم لایه دو اتریوم، یعنی آپتیمیزم (OP) هم به آن کمک کرده است.
در ادامه با امکانات شبکه بیس، سازندگان شبکه بیس و نقشه راه شبکه بیس آشنا خواهیم شد. پس تا پایان این مقاله با کریپتوگرام همراه باشید.
معرفی شبکه بیس
برای شناختن شبکه بیس باید در ابتدا کمی با آپتیمیزم، نظریه «ابرزنجیره یا SuperChain» و «OP Stack» آشنا شویم.
آپتیمیزم به خودیِ خود، یکی از شبکه‌های لایه دو است که سعی میکند مشکل مقیاس‌پذیری اتریوم را حل کند. اینکه آپتیمیزم چگونه کار میکند و چه فرایندی را طی میکند، از حوصله این مقاله خارج است. به هر حال اگر قصد دارید بیشتر شبکه آپتیمیزم را بشناسید، سری به مقاله زیر بزنید.
آپتیمیزم از زمان معرفی‌اش، نظریه‌ای به نام «ابرزنجیره یا Superchain» را مطرح کرد. نظریه‌ای که حالا با مهندسی و توسعه شبکه بیس، اولین قدم آن برداشته شده است. آپیتیمزم با این ایده قصد دارد مجموعه‌ای از شبکه‌های مرتبط را به عنوان لایه دومی یکپارچه و عظیم، برای اتریوم طراحی کند.
مجموعه‌ای که همه به هم مرتبط هستند و از امنیت، مهندسی و اجماع ثابت و واحدی هم استفاده می‌کنند. چارچوبی که باعث می‌شود معماری و ساختار این بلاک‌چین‌های مرتبط شبیه به یکدیگر باشد، «OP Stack» نامیده می‌شود.
فرض بگیرید اتریوم یک جزیره تنها و منزوی وسط اقیانوس آرام است و هیچ ارتباطی هم با دنیای بیرون ندارد! هدف غایی ایده ابرزنجیره این است که با ساختن مجمع‌الجزایری گسترده و مرتبط با اتریوم، دروازه‌های اتریوم را رو به دنیای بیرون باز کند!
این اتفاق عبور و مرور از جزیره اتریوم را بسیار آسان‌تر خواهد کرد (مقیاس‌پذیری افزایش خواهد یافت). از طرفی هم هر چقدر ارتباط اتریوم با خارج از جزیره خودش بیشتر شود، هزینه رفت و آمد نیز کمتر می‌شود (گس فی کاهش پیدا خواهد کرد)!
حالا قرعه به نام شبکه Base افتاده تا اولین جزیره از این مجمع‌الجزایر جدید و همسایه اتریوم باشد. جزیره کوچکی که کاربران بسیار زیادی را به خود جذب کرده و در همین ابتدا، پای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApp) و پلتفرم‌های دیفای به آن باز شده است.
عملکرد شبکه بیس
به دلیل استفاده شبکه بیس از همان معماری OP Stack که در بخش قبل به آن اشاره کردیم، بیس تا حد زیادی شبیه به اتریوم است. چرا که معماری OP Stack که آپتیمیزم طراح آن بوده، شباهت زیادی به شبکه اتریوم دارد.
تا اینجا متوجه شدیم که Base یک شبکه لایه دوم است که مثل همه لایه دوم‌های دیگر، هدف «افزایش سرعت شبکه اتریوم» را پیش می‌برد. در ابتدای مقاله هم به این اشاره کردیم که یکی از تیم‌های اصلی توسعه‌دهنده بیس، صرافی متمرکز «کوین بیس CoinBase» است. در حقیقت با معرفی یک تیم توسعه‌دهنده اصلی توسط کوین‌بیس به آپتیمیزم و همکاری این دو برند با یکدیگر، بلاک‌چین بیس شکل گرفت.
یکی از ویژگی‌های ساختاری مهم بیس، سازگاری با ماشین مجازی اتریوم (EVM) است. این سیستم به نوعی قلب تپنده شبکه اتریوم است که کاربردهای مختلفی دارد. ساخت و نصب قراردادهای هوشمند و توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز روی آن، از جمله خصوصیات EVM هستند.
ماشین مجازی اتریوم چیست؟ آشنایی با قهرمان همه‌کاره شبکه اتریوم
هزینه گس شبکه بیس
بیس تقریبا دو ماه است که لانچ شده و برای همین خیلی زود است که بخواهیم تصمیم بگیریم شلوغی این شبکه و تعداد آدرس‌های فعال در آن، روی همین مقدار فعلی‌شان ثابت بمانند.
با این وجود شبکه بیس در حال حاضر کاربران بسیار کمتری از اتریوم دارد. پایین‌تر بودن کاربرهای فعال، با تعداد تراکنش‌های انجام‌شده در روز هم ارتباط مستقیمی دارد. و هرچه تعداد تراکنش‌ها و شلوغی شبکه بیشتر باشد، کارمزد آن هم بابت هر تراکنش بیشتر خواهد شد.
در تصاویر زیر تعداد تراکنش‌های روزانه شبکه‌های مختلف و میزان کارمزد دریافت‌شده توسط آن‌ها دیده می‌شود.
تصویر سمت چپ، مربوط به تعداد تراکنش‌های روزانه (Daily Transactions) است. همانطور که می‌بینید، این مقدار برای اتریوم و بیس، به ترتیب ۱ میلیون و ۵۶۴٬۰۰۰ تراکنش در روز است.
تصویر سمت راست هم نشان می‌دهد هر شبکه در روز، چه مقدار کارمزد (Fees) بابت انجام تراکنش‌ها از کاربران دریافت کرده. این مقدار برای اتریوم و بیس به ترتیب ۱.۲۱ میلیون دلار و ۵۵٬۰۰۰ دلار است.
با یک حساب سرانگشتی و تقسیم مقدار کارمزد دریافتی بر تعداد تراکنش‌ها، متوجه می‌شویم بیس از نظر کارمزد، شبکه بسیار ارزان‌تری نسبت به اتریوم است. میانگین کارمزد برای هر تراکنش که از تقسیم ارقام بالا به دست می‌آید، برای اتریوم و بیس به ترتیب ۴.۵ و ۰.۱ دلار است. به عبارتی میزان کارمزد دریافتی شبکه اتریوم، حدودا ۴۵ برابر Base است!
شاید بگویید میانگین، متر و معیار مناسبی برای مقایسه کارمزدهای دو شبکه نیست. چرا که مقدار کارمزد با توجه به حجم و مبلغ منتقل‌شده در تراکنش‌ها، متفاوت خواهد بود. اما جالب است بدانید که با مقایسه تراکنش‌های مشابه با حجم دارایی‌های مشابه در دو شبکه، می‌بینیم که اتریوم از این گران‌تر هم می‌شود!
برای تراکنشی مثل انتقال ETH، باید در شبکه اتریوم حدودا ۸۰ برابر بیشتر کارمزد پرداخت کنید! این نشان می‌دهد بیس به عنوان راه‌حلی برای حل مقیاس‌پذیری و شلوغی شبکه اتریوم، تا به اینجا بسیار خوب عمل کرده است.
شبکه بیس چه خدمات و امکاناتی ارائه می‌دهد؟
بلاک‌چین بیس به عنوان یک شبکه و نه یک پروتکل یا اپلیکیشن، امکان این را به توسعه‌دهندگان می‌دهد که قراردادهای هوشمند و همچنین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز خود را روی آن توسعه دهند.
در قسمت قبل متوجه شدیم که بیس نسبت به اتریوم کارمزد کمتری دریافت میکند. همین باعث می‌شود برای استفاده زیاد و انجام تراکنش‌های متداول، مناسب‌تر از جایگزین هزینه‌برتری مثل اتریوم باشد.
از طرفی استقابل بسیار زیاد از این شبکه، باعث شده تا برنامه‌ها و صرافی‌های غیرمتمرکز معروفی، روی بیس هم خدمات ارائه کنند. صرافی‌هایی مثل «کرو فایننس» و «سوشی‌سواپ» و پلتفرم‌های وام‌دهی «کامپاند ورژن ۳» و «آوه».
اپلیکیشن‌هایی هم مختص به شبکه بیس طراحی و توسعه داده شده‌اند که اکوسیستم این شبکه را غنی‌تر کرده‌اند. DEXهایی مثل «Aerodrome»، «BaseSwap» و «Alien Base».
یکی از پر سر و صداترین پروژه‌های چندوقت اخیر در دنیا کریپتو نیز، روی شبکه بیس توسعه داده شده است. پلتفرم «Friend.tech» که یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز (DeSo) با امکان خرید و فروش «سهام» کاربران، برای دنبال‌کردن و دسترسی به محتوای اختصاصی آن‌هاست.
شبکه بیس چه نقشه راهی دارد؟
«ویتالیک بوترین»، خالق اتریوم، شبکه‌‌هایی که از تکنولوژی رول آپ استفاده می‌کنند را به ۳ دسته تقسیم میکند. این تقسیم‌بندی بر اساس میزان پیشرفت و تکامل آن‌هاست؛ بدین صورت که:
- رول آپ‌های فاز صفر
- رول آپ‌های فاز یک
- رول آپ‌های فاز دو
شبکه بیس در حال حاضر در فاز صفر قرار دارد و همچنان در مراحل ابتدایی تکامل به سر می‌برد. با این حال این شبکه از تمرکززدایی (Decentralization) و امنیت بسیار خوبی برخوردار است (به گفته تیم Base).
بیس اما برنامه دارد به همراه آپتیمیزم، در سال ۲۰۲۳ ارتقا پیدا کند و تا پایان این سال، به یک رول آپ فاز یک تبدیل شود.
برای این کار بیس باید بتواند:
- امنیت شبکه خود و آپتیمیزم را بهبود ببخشد.
- امکان ارتقای قراردادهای هوشمند را بدون به خطر انداختن امنیت آن‌ها فراهم کند.
- اولین قدم‌های نظریه ابرزنجیره را بردارد. این نظریه همچنان امکان تکامل دارد و در مراحل ابتدایی به سر می‌برد.
این‌ها مراحلی هستند که بیس باید در کمتر از ۴ ماه دیگر طی کرده باشد و به قول خود، به یک رول آپ فاز یک تبدیل شود. برنامه Base برای سال ۲۰۲۴ هم این است که وارد فاز دوم شود. در این فاز و به گفته خود تیم بیس، این شبکه به همراه آپتیمیزم قرار است که امنیت و تمرکز زدایی‌ای در حد اتریوم دست پیدا کنند.
هدفی که بسیار جاه‌طلبانه و والاست، اما تیم بیس معتقد است می‌تواند به کمک اکوسیستم خود و همکاری با آپتیمیزم، به این مهم دست پیدا کند.
شبکه بیس با چه پروژه‌هایی همکاری دارد؟
همانطور که در بخش‌های قبلی هم اشاره کردیم، بیس اکوسیستم نسبتا غنی‌ای دارد و پروژه‌های نام‌آشنایی در آن فعایت می‌کنند. از صرافی‌های غیرمتمرکز گرفته تا پلتفرم‌های دیفای. البته جای پروژه‌های زیادی هنوز روی شبکه بیس خالی‌ست؛ مثل کالکشن‌ها و بازارهای NFT، بازی‌های بلاک‌چینی و پروژه‌های متاورسی و هوش مصنوعی.
به هر حال در حال حاضر اکوسیستم Base از پروژه‌های زیر پشتیبانی میکند:
پروژه‌های دیفای (DeFi) و پروتکل‌های وام‌دهی
- کامپاند
- Moonwell
- آوه
صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs):
- Aerodrome
- کرو فایننس
- Alien Base
- BaseSwap
- Balancer
- SushiSwap
و البته اپلیکیشن Friend.tech که توجه‌های زیادی رابه خود جلب کرده است. این برنامه یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز است که کاربران می‌توانند با خرید و فروش «سهام» یکدیگر، به محتوای پیج هم دسترسی داشته باشند. ایده این اپ برای اینفلوئنسرها و به خصوص اینفلوئنسرهای دینای کریپتو بسیار جذاب بود و به موفقیت جالبی رسید.
در حال حاضر هم، بر اساس داده‌های DefiLlama، این برنامه از نظر مجموع سرمایه قفل‌شده (TVL) با حدود ۳۰ میلیون دلار، دومین اپ بزرگ شبکه بیس است. از طرفی حدود ۲۰٪ از تمام گس‌فی‌های پرداخت‌شده در شبکه بیس در ۳۰ روز گذشته، متعلق به این برنامه بوده است (۳۰ روز گذشته، نسبت به زمان تالیف این مقاله).
شبکه بیس چه مزایایی دارد؟
شاید جذاب‌ترین و ملموس‌ترین مزیتی که شبکه بیس دارد، کارمزدهای پایین آن باشد. همین عامل به همراه پشتیبانی گسترده از انواع DEXها، برای تریدرها مزیت بسیار بزرگی‌ست. افرادی که مجبور هستند برای فعالیت در پلتفرم‌هایی مثل سوشی سواپ در شبکه اتریوم کارمزد بالایی بپردازند، می‌توانند از جایگزین ارزان‌تر آن یعنی بیس استفاده کنند.
مسئله دوم این است که به واسطه بهره‌گیری بیس از تکنولوژی رول آپ، این شبکه سرعت بالایی هم دارد.
و در نهایت هم باید اشاره کرد که ماهیت لایه دوم بودن Base، باعث می‌شود از لحاظ تمرکز زدایی و امنیت، به اتریوم متکی باشد. این دو فاکتور در شبکه اتریوم هم که تقریبا ثابت‌شده هستند و امتحان خود را پس داده‌اند!
شبکه بیس چه معایبی دارد؟
بیس در حال حاضر شبکه‌ای نوپا به شمار می‌رود؛ با این وجود توانسته حجم عظیمی از کاربران را به سوی خود جذب کند. با استناد بر داده۲های منتشرشده در اکانت توییتر «Coin98 Analtyics»، بیس تا تاریخ ۱۴ سپتامبر، حدود ۱۷ میلیون آدرس فعال دارد!
این هیجان عظیم برای فعالیت در شبکه بیس، علی الخصوص پلتفرم Friend.tech، احتمالا در آینده فروکش خواهد کرد و این شبکه با افت کاربر مواجه خواهد شد.
در این موضوع که Base شبکه مهندسی‌شده و جالبی‌ست، شکی وجود ندارد. اما توجه به تاریخ و هیجان‌هایی که پیش از این برای اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های گذشته داریم، احتمال کمتر شدن کاربران بیس هم وجود دارد. بنابراین باید به این مسئله دقت کرد.
این افت هیجان باعث خواهد شد از پلتفرم‌های فعال در بیس هم استقبال کمتری شود. این کاهش توجه احتمالا با اتلاف وقت و هزینه کاربران همراه خواهد بود.
موضوعی که مطرح کردیم به شکل دیگری هم قابل بررسی‌ست. اگر تعداد کاربران Base به همین شکل بالا برود، این شبکه در آینده با شلوغی مواجه خواهد شد. شبکه‌ای که خود را به عنوان یک شبکه لایه دو معرفی میکند، باید هم سرعت بیشتری نسبت به لایه اول داشته باشد و هم فعالیت کمتری در آن باشد. اگر یک شبکه لایه دوم به شلوغی و کاربران زیادی برسد، ماهیت آن برای بهبود سرعت و مقیاس‌پذیری لایه اول زیر سوال می‌رود!
آیا شبکه بیس ایردراپ خواهد داشت؟
شاید خیلی زود باشد که بخواهیم به این سوال پاسخ قطعی بدهیم. اما هیچ‌چیز بعید نیست. اینکه بیس ایردراپ خواهد داشت یا خیر، هرکدام احتمالی کاملا برابر دارند. از طرفی هم چون تنها ۲ ماه از معرفی بیس می‌گذرد، هنوز حتی شایعات ایردراپ این شبکه هم در فضای مجازی دیده نمی‌شود! همچنین تیم بیس تا کنون هیچ اطلاعاتی مبنی بر ایردراپ داشتن یا نداشتن این پروژه منتشر نکرده است.
آپتیمیزم، آربیتروم و زی‌کی سینک، رقبای اصلی Base در اکوسیستم لایه ۲ (L2) هستند. «آپتیمیزم» از ابتدا برنامه مشخصی برای ایردراپ و اختصاص توکن داشت. «آربیتروم» شبکه‌ای بود که در ابتدا بدون توکن اختصاصی فعالیت داشت و در ادامه، توکن بومی خود را ایردراپ کرد. «زی‌کی سینک» هم از شبکه‌هایی‌ست که شایعات ایردراپ آن در فضای مجازی بسیار است. با این حال تا کنون هیچ بیانیه رسمی‌ای از سوی zkSync برای ایردارپ منتشر نشده است.
بررسی تاریخچه این سه پروژه مشابه به بیس، نشان می‌دهد هر اتفاقی ممکن است برای این بلاک‌چین رخ دهد. فعلا بیس هیچ سرمایه‌ای از بیرون جذب نکرده است اما اگر این اتفاق در آینده رخ دهد، می‌تواند احتمال ایردراپ این پروژه را بیشتر کند.
شبکه بیس چه آینده‌ای خواهد داشت؟
تا اینجا که بیس گل کاشته! هیجان بسیار زیاد کاربران برای فعالیت در این شبکه قابل چشم‌پوشی نیست. بخش بزرگی از این فعالیت هیجانی را می‌توان صرفا یک «هیجان» گذرا دانست. اما طبیعتا بخشی از آن هم منطقی‌ست. احتمال بسیار کمی وجود دارد که شبکه یا پلتفرمی با چنین استقبال عجیبی روبرو شود و حداقل یک دلیل منطقی برای آن نداشته باشیم.
تا به حال که Friend.tech، گل سرسبد تمام اپلیکیشن‌های بیس بوده است. احتمال هم می‌رود که تا مدتی، این عنوان برازنده این برنامه باشد؛ تا زمانی که رقیب جذاب‌تری برای آن پیدا نشود!
تا امروز خیلی‌ها متوجه پتانسیل شبکه بیس شده‌اند. و احتمالا به همین خاطر توسعه‌دهندگان زیادی این شبکه را برای توسعه پروژه‌های و برنامه‌هایشان انتخاب کنند. با این وجود انتظار می‌رود بیس در آینده، مقصد توسعه‌دهندگان و پروژه‌های زیادی باشد و می‌توان آینده روشنی را برای آن متصور شد.
جمع‌بندی
اتریوم شبکه‌ای‌ست که شاید تا چندین سال دیگر، شاهد ظهور پروژه‌های لایه دوم برای کم‌کردن شلوغی آن باشیم! با این حال هر پروژه‌ای که قرار است این کار را انجام دهد، باید هدف مشخص و مهندسی قابل قبولی داشته باشد.
شبکه بیس با داشتن این فاکتورها، به همراه دو تیم قوی که در شکل‌گیری آن نقش داشته‌اند (کوین‌بیس و آپتیمیزم)، یکی از رقابت‌کنندگان خوب دنیای L2 است.
هنوز البته برای تصمیم‌گیری برای آینده و قضاوت درباره گذشته و عملکرد بیس خیلی زود است. با این حال و با چیزی که فعلا از این شبکه می‌بینیم، فردای این پروژه هم مثل امروز آن، از نظر خیلی‌ها، مثبت است.
تا امروز که بیس توجهات زیادی را به خود جلب کرده و احتمال دارد در آینده هم همین‌گونه باشد. و احتمالا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و دیفای متعددی این شبکه را برای توسعه انتخاب کنند. با این تفاسیر کریپتوگرام پیشنهاد میکند که گوشه چشمی به این پروژه داشته باشید، اما مطلقا آن را یک پروژه «بی‌نقص» در نظر نگیرید. بی‌نقص بودن ویژگی‌ای است که در هیچ یک از پروژه‌ها و شبکه‌های کریپتویی وجود ندارد!
سوالات متداول
شبکه بیس (Base) یک شبکه لایه دوم برای بلاک‌چین اتریوم است که با هدف بهبود مقیاس‌پذیری و سرعت اتریوم، طراحی و توسعه داده شده است. بیس توسط صرافی ارز دیجیتال «کوین بیس Coinbase» و با همکاری پروژه لایه ۲ آپتیمیزم، شکل گرفته است.
خیر. شبکه بیس در حال حاضر هیچ توکن بومی‌ای ندارد و تا کنون هم هیچ اطلاعیه رسمی‌ای از سوی تیم توسعه‌دهندگان آن، مبنی بر ایردراپ و توزیع توکن، منتشر نشده است.
بیس در ۹ آگوست ۲۰۲۳ به صورت رسمی، شبکه اصلی (Mainnet) خود را راه اندازی کرد. نسخه بتا و آزمایشی این شبکه از ۲۳ فوریه ۲۰۲۳ در دسترس توسعه‌دهندگان قرار گرفت و در نهم آگوست، این شبکه برای عموم کاربران، قابل استفاده بود.
نوشته شبکه بیس چیست؟ آشنایی با جدیدترین لایه دومِ اتریوم اولین بار در بلاگ کریپتوگرام. پدیدار شد.
