توکنومیک یا توکنومیکس (Tokenomics) چیست؟ همه چیز درباره اقتصاد توکنی
دانستن علم اقتصاد و مطالعه در مورد این علم می‌تواند در هنگام تصمیم‌گیری‌های اقتصادی از جمله انجام سرمایه‌گذاری درست و منطقی به افراد کمک کند. در دنیای رمزارزها نیز با افزایش روزافزون تعداد توکن‌ها و کوین‌های موجود در بازار، آشنایی با توکنومیک یا اقتصاد توکنی می‌تواند بیش از پیش برای سرمایه‌گذارانی که بر روی دارایی‌های دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنند حائز اهمیت باشد. سرمایه‌گذاران برای موفقیت بیشتر خود در دنیای رمزارزها باید به مطالعه و یادگیری در رابطه با چگونگی استفاده از توکنومیک برای کسب سودهای غیرفعال بپردازند.
دانستن و درک بهتر در مورد توکنومیک می‌تواند به شما کمک کند تا در انتخاب ارزها و پروژه‌های مورد نظر خود دقت بیشتری به خرج دهید، پروژه‌های سودده را شناسایی کنید و پروژههایی که سوددهی لازم ندارند را از لیست انتخاب خود کنار بگذارید. برای آشنایی بیشتر با توکنومیک، عوامل موثر بر آن، کاربرد آن و همچنین طریقه استفاده از این پدیده در دنیای ارزهای دیجیتال در این مقاله با ما همراه باشید.
توکنومیک (Tokenomics) چیست؟
توکنومیک یا همان اقتصاد توکنی که کوتاه شده عبارت Token Economics است، علمی است که به بررسی و کشف اجزایی می‌پردازد که موجب ارزشمند شدن یک دارایی ارز دیجیتال می‌شوند. این علم به مطالعه روابط بین عرضه یک دارایی ارز دیجیتال، نرخ بهره، توزیع، کاربرد و در دسترس بودن آن ارز دیجیتال می‌پردازد. سپس با انجام تحلیل‌های مربوطه در مورد این عوامل و رابطه بین آنها، می‌توان موفقیت یا عدم موفقیت این دارایی در آینده را پیش‌بینی کرد. به بیان دیگر توکنومیک شامل تمام جنبه‌هایی می‌شود که به اقتصاد یک توکن مربوط می‌شود و توکن مربوطه را برای سرمایه‌گذاران جذاب و موفق نشان می‌دهد. در واقع توکنومیک با سیاست‌گذاری‌های مبتنی بر علم اقتصاد می‌تواند رشد یک توکن را فراهم کند.
پروژه‌های مختلف معمولا جزئیات زیادی را در رابطه با فلسفه مدل اقتصاد توکنی که پشت این پروژه‌ها قرار دارند مطرح می‌کنند تا بتوانند احتمال بالای موفقیت پروژه خود را به سرمایه‌گذاران احتمالی نشان دهند.
اقتصاد توکنی یکی از جنبه‌های مهم اکوسیستم ارزهای دیجیتال است. توکنومیک به پروژه‌های مختلف اجازه می‌دهد تا اعتماد سرمایه‌گذاران را به دست بیاورند و یک اکوسیستم طولانی و قدرتمند ایجاد کنند. لازم به ذکر است که توکنومیک‌های قدرتمند در بلندمدت از ارزش یک توکن محافظت می‌کنند، نرخ بهره آن را کنترل می‌کنند و موجب رشد بادوام این دارایی می‌شوند. همچنین برخی از ارزهای دیجیتال در وایت پیپر یا وب سایت خود بخشی را اقتصاد توکنی اختصاص می‌دهند.
توکنومیک چگونه کار می‌کند؟
توسعه‌دهندگان توکن‌های رمزنگاری‌شده، کسانی هستند که اقتصاد توکنی در توکن مربوطه به وسیله آنها تعیین می‌شود؛ چرا که آنها هستند که ویژگی‌ها و چگونگی کار توکن مربوطه را تعیین می‌کنند. اولین سوالی که در رابطه با چگونگی کار توکنومیک ایجاد می‌شود این است: توکن مربوطه تورمی است یا ضد تورمی؟ چگونه متوجه این موضوع شویم؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که در دنیای رمزارزها هنگامی یک توکن تورمی در نظر گرفته می‌شود که عرضه آن در طول زمان افزایش پیدا کند. همچنین یک توکن زمانی ضد تورمی است که عرضه آن در طول زمان کاهش پیدا کند. برای مثال بیت کوین از نظر فنی تورمی است؛ عرضه آن همواره افزایش پیدا می‌کند، حداقل تا زمانی که به بیشترین مقدار عرضه خود یعنی ۲۱ میلیون بیت کوین برسد.
در اقتصاد توکنی مدیریت عرضه رمزارزها بسیار مهم است. بسیاری از ارزهای دیجیتال در هنگام مراحل صحت‌سنجی تراکنش‌ها، توکن‌های جدیدی را وارد چرخه می‌کنند. کاربرانی که به صحت‌سنجی این تراکنش‌ها کمک می‌کنند نیز از طریق دریافت توکن پاداش خود را دریافت می‌کنند. همین مسئله نیز موجب افزایش عرضه می‌شود. از طرف دیگر، ماجرا برای توکن‌های ضد تورمی در مورد چگونگی حذف توکن‌ها از چرخه است که به آن سوزاندن توکن نیز گفته می‌شود.
چرا توکنومیک در دنیای رمزارزها از اهمیت بالایی برخوردار است؟
پروژه‌ها در دنیای رمزارزها می‌توانند از فناوری بلاک چین برای ایجاد اقتصاد خرد استفاده کنند. آنها باید طریقه کار توکن‌ها در اکوسیستم خود را رمزگشایی کنند تا بتوانند به خود متکی باشند. وقتی که با توکن‌ها سروکار داریم، نگرش عامه‌پسند دیگر اعتباری ندارد. بلاک چین دری به روی محدوده گسترده‌ای از کاربردها و اجرای پروژه‌های مختلف باز کرده است. توکنومیک به تیم‌هایی که پشت پروژه‌ها هستند اجازه می‌دهد که یک مدل جدید را طراحی کنند یا اینکه یک مدل موجود را به طور مناسبی با شرایط موجود و هدفی که پروژه خواهان رسیدن به آن است وفق دهند. اگر اقتصاد توکنی به‌طور مناسبی به کار گرفته شود، انتظار می‌رود که یک پلتفرم دارای ثبات و با عملکرد بالا در دنیای رمزارزها ایجاد شود. با استفاده از توکنومیک می‌توان موارد ممنوعه و پروژه‌های بد را پیدا کرده و از آنها دوری کرد. همچنین با استفاده از توکنومیک می‌توان ارزش توکن و ارزش بازار یک توکن را تخمین زد و مقادیر مرتبط را با یکدیگر مقایسه کرد.
با تحلیل توکنومیک، سرمایه‌گذاران می‌توانند پروژه‌های خوب و بد را از یکدیگر تشخیص دهند و ریسک پروژه‌های مختلف را تعیین کنند. همچنین با استفاده از تحلیل‌های اقتصاد توکنی می‌توان سوالات زیر را از خود پرسید و با فکر کردن به آنها، پاسخ به این سوالات در هر پروژه را سنجید:
- کاربرد توکن موردنظر چیست؟
- آیا یک تقاضای طبیعی برای این رمزارز وجود دارد که به پروژه کمک کند تا در دل بازار خرسی نجات پیدا کند؟
- آیا متمرکز شدن توکن‌ها به سمت سرمایه‌گذاران اولیه و اعضای موسس پروژه یک ریسک برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود؟
- کدام توکن از بین دریایی از توکن‌ها می‌تواند بیشتر در مقابل تورم مقاومت کند؟
عوامل کلیدی موثر در اقتصاد توکنی
عوامل موثر مختلفی وجود دارند که می‌توانند در مبحث اقتصاد توکنی مطرح شوند اما یک سری از این عوامل در هر شرایطی بسیار مهم هستند. اگر تمایل دارید تا در دنیای رمزارزها سرمایه‌گذاری کنید، اینها عوامل کلیدی هستند که باید در رابطه با توکنومیک بدانید:
عرضه توکن
اولین عاملی که بر روی قیمت یک توکن تاثیرگذار است عرضه و تقاضای آن است. به‌طور کلی سه نوع عرضه برای یک توکن وجود دارد:
عرضه در گردش
این عرضه شامل تعداد توکن‌هایی می‌شود که در حال حاضر در بازار رمزارزها در گردش است.
عرضه کلی
عرضه کلی یک توکن شامل عرضه در گردش و تعداد توکن‌هایی است که استخراج شده‌اند اما در بازار موجود نیستند. لازم به ذکر است که عرضه کلی شامل توکن‌های سوزانده‌شده نمی‌شود.
عرضه حداکثری
عرضه حداکثری عرضه‌ای است که شامل بیشترین تعداد توکنی است که یک پروژه کدنویسی یا استخراج کرده است. ذکر این نکته ضروری است که برخی توکن‌ها مانند شیبا اینو، پولکادات و تتر دارای عرضه حداکثری نیستند.
علاوه بر این موارد، عرضه توکن می‌تواند به تعیین ارزش بازار یک توکن کمک کند. ارزش بازار به وسیله ضرب قیمت فعلی توکن در عرضه در گردش به‌دست می‌آید. برای مثال فرض کنید که یک توکن با قیمت ۲۰ دلار در حال معامله است و عرضه گردش آن نیز ۱۰ میلیون است؛ بنابراین توکن موردنظر دارای ارزش بازاری برابر با ۲۰۰ میلیون دلار است.
توزیع توکن
معمولا بخش بزرگی از عرضه توکن به موسسان و سرمایه‌گذاران یک پروژه اختصاص دارد. بنابراین دانستن نوع رفتار بازیگران بزرگ توکن امری حیاتی است. برای مثال فرض کنید که یک فرد یا سازمان که دارای تعداد بالایی توکن است اقدام به فروش تمامی توکن‌های خود کند؛ اگر این اتفاق رخ دهد قیمت توکن می‌تواند به‌شدت کاهش پیدا کند. علاوه بر این، توزیع توکن شامل درصد کل توکن‌هایی است که برای بازار اختصاص داده شده‌اند. همچنین، پروژه‌ها یک درصد کوچک را نیز در اختیار اعضا تیم توسعه‌دهنده قرار می‌دهند.
عرضه اولیه (ICO) یکی از راه‌های محبوبی است که توسط پروژه‌های کریپتو برای توزیع توکن‌ها به خریداران استفاده می‌شود. اگر شما به آینده یک پروژه علاقه‌مند و خوش‌بین هستید، می‌توانید در عرضه اولیه آن مشارکت کنید.
سوزاندن توکن
سوزاندن توکن به معنی حذف تعداد زیادی از توکن‌ها از عرضه در گردش آن است. سازوکار آن نیز به این صورت است که توکن‌ها به یک کیف پول غیر‌قابل دستیابی منتقل می‌شوند. سوزاندن توکن به‌طور دائمی توکن‌ها را از بین می‌برد. در اکثر موارد، توسعه‌دهندگان پروژه‌ها برای کاهش عرضه یک توکن اقدام به سوزاندن توکن می‌کنند. همچنین برنامه زمانی سوزاندن و یا حتی آزادسازی توکن نیز می‌تواند عاملی تاثیرگذار بر قیمت توکن مورد نظر باشد. بایننس کوین (BNB)، یکی از پروژههایی است که برای شیوه سوزاندن توکن‌های خود معروف است.
کاربرد
کاربرد یک توکن یکی از دلایل اصلی استفاده از توکن‌های رمزنگاری‌شده است. توسعه‌دهنگان این پروژه‌ها کاربرد توکن مورد نظر خود را با توجه ماموریت آن پروژه انتخاب می‌کنند. برخی از توکن‌ها به کاربران اجازه پرداخت کارمزد تراکنش را می‌دهند، درحالی‌که دیگر توکن‌ها می‌توانند برای خرید‌و‌فروش توکن‌های غیرمثلی (NFT) به کار بروند. علاوه بر اینها، اگر شما توکن‌های حاکمیتی داشته باشید، می‌توانید با رای دادن در پروسه تصمیم‌گیری‌های بزرگ و اصلی یک پروژه مشارکت کنید. برخی از پروژه‌های بازی نیز با توکن به بازیکنان خود پاداش می‌دهند. بازیکنان می‌توانند با استفاده از این توکن‌ها خرید‌های درون برنامه‌ای انجام دهند. همچنین در پروژه‌های مربوط به تناسب اندام از توکن‌های کاربردی برای دادن پاداش به کاربرانی که دارای فعالیت بیشتری هستند استفاده می‌شود. همچنین برخی از پروژه‌ها نیز بر روی توکن‌های با قیمت ثابت تمرکز می‌کنند.
مکانیزم اجماع
مکانیزم اجماع یک پروژه رمزارزی، به شبکه بلاک چین اجازه می‌دهد که هر تراکنش را ایمن و صحت‌سنجی کند. بسیاری از پروژه‌ها از مکانیزم‌های اثبات کار یا اثبات سهام استفاده می‌کنند. مکانیزم‌های اثبات کار پس از انجام یک صحت‌سنجی یک تراکنش به استخراج‌کنندگان پاداش می‌دهد. برخلاف مکانیزم اثبات کار، مکانیزم اثبات سهام به شما اجازه می‌دهد که به‌وسیله سهام‌گذاری (استیکینگ) تراکنش شبکه را تایید کنید؛ به همین دلیل، برای کسب پاداش نیاز است تا توکن‌ها را برای یک بازه مشخص سهام‌گذاری کرد. لازم به ذکر است که مکانیزم اثبات سهام در بسیاری از پروژه‌های بلاک چین جدید از محبوبیت بالایی برخوردار است.
ارزش‌گذاری بر اساس توکنومیک
با استفاده از توکنومیک و بررسی عوامل موثر بر آن می‌توان به یک دید کلی در مورد پروژه‌های رمزارزی مختلف رسید. شما می‌توانید با بررسی و تحلیل بر روی این عوامل در هر یک از پروژههایی که با آن آشنا هستید، ارزش‌گذاری لازم را انجام دهید و به ارزندگی یا عدم ارزندگی پروژه موردنظر در حال حاضر و پتانسیل یا عدم پتانسیل یک توکن برای رشد در آینده پی ببرید و سرمایه‌گذاری خود را انجام دهید.
چگونه توکنومیک یک پروژه رمزارزی را بررسی کنیم؟
توکنومیک در رابطه با فهم ساختار و طراحی یک توکن رمزنگاری شده به شما کمک بسیاری می‌کند. برای درک و بررسی توکنومیک پروژه‌های رمزارزی می‌توانید از دو راه زیر استفاده کنید:
وایت پیپر مربوطه را مطالعه کنید
بسیاری از پروژه‌های کریپتو یک وایت پیپر شامل مشخصه‌های فنی و هدف‌های مهم و اصلی منتشر می‌کنند. شما می‌توانید این وایت پیپرها را بخوانید و به یک درک اساسی از کلیت پروژه برسید. همچنین برخی پروژه‌ها نیز اقدام به انتشار لایت پیپر (Litepaper) می‌کنند که نسخه ساده‌تر و کوتاه‌تری از وایت پیپر است. بنابراین شما می‌توانید با خواندن لایت پیپر به صورت مختصر و مفید به یک درک مطلوب از وضعیت برسید. توکنومیک یکی از بخش‌های ضروری وایت پیپرها است؛ شما می‌توانید از طریق وایت پیپرها تمامی جزییات مربوط به توکن و کاربردهای آن را بخوانید.
به وب سایت‌های دنبال کننده قیمت سر بزنید
خواندن وایت پیپرها و پیدا کردن مسائل مهم مربوط به توکنومیک نمی‌تواند به‌تنهایی کمک‌کننده باشد. علاوه بر این می‌تواند کار وقت‌گیر و خسته‌کننده‌ای نیز باشد. بنابراین، سر زدن به سایت‌های دنبال کننده قیمت می‌تواند راهگشا باشد. برای مثال شما می‌توانید برای انجام یک تحلیل سریع در رابطه با توکنومیک توکن مورد نظر خود به پلتفرم‌هایی مانند کوین مارکت کپ (CoinMarketCap) و کوین گکو (CoinGecko) مراجعه کنید. این پلتفرم‌ها تمامی جزئیات مربوط را در کمترین زمان ممکن در اختیار شما می‌گذارند. نکته برجسته استفاده از این وب سایت‌ها این است که شما می‌توانید توکنومیک یک توکن را با ارز فیات مورد نظر خود ارزیابی کنید. نکته جالب دیگر اینکه برای رویت اطلاعات مربوطه شما هیچ نیازی به ورود (Log in) به این سایت‌ها ندارید. همچنین اطلاعات مربوط به عرضه‌های اولیه (ICO) و داده‌های تاریخی توکن‌ها نیز در این وب سایت‌ها قرار دارند. سعی کنید با استفاده از این سایت‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن اجزا اصلی و مهم توکنومیک یک توکن را بررسی کنید و تحلیل خود را انجام دهید.
نمونه‌های خوب و موفق توکنومیک
توکنومیک در پروژه‌های مختلف دارای نمونه‌های خوب و بد بسیاری است. برخی از پروژههایی که دارای توکنومیک خوب و موفقی هستند عبارتند از:
توکنومیک پولکادات (DOT)
توکن پولکادات DOT یک توکن بومی در اکوسیستم پولکادات است. طراحی این پروژه بر پایه نقش کاربران و توسعه‌دهندگان است. در مدل پولکادات یک نسبت شفاف بین رشد اکوسیستم و رشد قیمت توکن وجود دارد؛ در واقع هرچه که کاربران و توسعه‌دهندگان بیشتری در پولکادات وجود داشته باشند، قیمت توکن نیز بیشتر خواهد شد.
توکنومیک هلیوم (HNT)
شبکه هلیوم یک شبکه بی‌سیم با برد بالا است که وظیفه پوشش‌دهی به دستگاه‌های مبتنی بر اینترنت اشیا را بر عهده دارد. توکن هلیوم طراحی شده است تا نیاز اساسی دو گروه را در اکوسیستم بلاک چین هلیوم برطرف کند. این دو گروه شامل میزبان‌های هات اسپات و عملیات‌های شبکه‌ای هستند. یکی از ویژگی‌های مهم پروژه هلیوم داشتن یک فناوری سخت‌افزاری در پس پرده است. میزبان‌ها و کاربران شبکه عواملی هستند که نقش اساسی را در پروژه هلیوم بازی می‌کنند. این عوامل در کنار عوامل دیگر می‌تواند هلیوم را به‌عنوان پروژه‌ای با یک توکنومیک خوب معرفی کند.
توکنومیک اتریوم (ETH)
اتریوم را می‌توان به‌عنوان یک پروژه ساده با یک طراحی توکنومیک عالی توصیف کرد. تنها دو نوع مشارکت‌کننده در شبکه اتریوم وجود دارد: کاربران شبکه و صحت‌سنج‌های (اعتبارسنج) شبکه. یکی از عواملی که اتریوم را موفق و محبوب کرده است لایه‌های ابزار و زیرساختاری است که در اختیار توسعه‌دهندگان قرار داده است. مدل توکن اتریوم بسیار ساده است. اعتبارسنج‌ها بلاک‌های جدیدی را ایجاد می‌کنند، کاربران تراکنش انجام می‌دهند و کارمزد پرداخت می‌کنند.
سخن پایانی
توکنومیکِ یک پروژه رمزارزی، داده‌های ارزشمندی را با خود به همراه دارد. با استفاده از این داده‌ها و تحلیل‌های مناسب می‌توان به ارزش یک توکن رمزنگاری شده پی برد. تعیین عملکرد آینده یک توکن تنها با در نظر گرفتن یک پارامتر کار آسانی نخواهد بود. به همین دلیل، باید ترکیبی از پارامترهای مختلف را برای تصمیم‌گیری بهتر در نظر گرفت. شما برای یک تصمیم‌گیری بهتر نیاز به شناخت از اقتصاد توکنی و عوامل موثر بر آن دارید. بنابراین پیشنهاد می‌شود که با انجام مطالعه و تحقیق، اطلاعات خود در این زمینه را بالا ببرید و با استفاده از ابزارهای موجود بهترین تحلیل را انجام داده و تصمیم نهایی خود را برای سرمایه‌گذاری اتخاذ کنید.
سؤالات متداول
با استفاده از توکنومیک می‌توان به ارزش و پتانسیل رشد آینده یک پروژه رمزارزی پی برد و سرمایه‌گذاری بهتر و مطمئن‌تری انجام داد.
عواملی مانند عرضه توکن، توزیع توکن، سوزاندن توکن، کاربرد توکن و مکانیزم اجماع از جمله عوامل مهم و موثر در توکنومیک هستند.
به‌طور کلی سه نوع عرضه در رابطه با توکن‌ها وجود دارد که شامل عرضه در گردش، عرضه کلی و عرضه حداکثری هستند.
می‌توان از پولکادات، هلیوم و اتریوم به‌عنوان نمونه‌های خوب و موفق توکنومیک نام برد.
خیر. خواندن وایت پیپرها یکی از راه‌های لازم برای بررسی توکنومیک یک پروژه است اما به‌تنهایی کافی نیست. در کنار خواندن وایت پیپرها، چک کردن وب سایت‌های دنبال کننده قیمت نیز می‌تواند به شما برای بررسی توکنومیک کمک کند.
نوشته توکنومیک یا توکنومیکس (Tokenomics) چیست؟ همه چیز درباره اقتصاد توکنی اولین بار در مجله نوبیتکس. پدیدار شد.