بلاک استریم چیست؟ معرفی Blockstream و کاربردهای آن
بلاک‌استریم (Blockstream)، شرکتی مرزشکن در دنیای ارزهای دیجیتال که در سال ۲۰۱۴ توسط آدام بک (Adam Back) تأسیس شد، با ارائه راهکارهای نوآورانه برای شبکه بیت کوین، انقلابی در صنعت بلاک چین ایجاد کرده است. این شرکت به جای خلق ارز دیجیتال جدید، با ایجاد زنجیره‌های جانبی مانند شبکه لیکوئید و فناوری‌های پیشرفتهای همچون ماهواره‌های مخصوص انتقال داده‌های بلاک چین، قابلیت‌های بیت کوین را به مرزهای جدیدی گسترش داده است.
در دنیایی که سرعت و کارایی حرف اول را می‌زند، بلاک‌استریم با حل چالش‌های اساسی بیت کوین مانند سرعت پایین تراکنش‌ها و محدودیت‌های مقیاس‌پذیری، پلی میان دنیای مالی سنتی و فناوری‌های نوین بلاک چین ساخته است. در ادامه این مقاله، به بررسی نحوه کار بلاک‌استریم، فناوری منحصر به فرد ماهواره‌ای آن، کاربردهای گسترده در بازارهای مالی، و مزایا و معایب این فناوری خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا با آینده‌ای که بلاک‌استریم برای صنعت مالی و ارزهای دیجیتال ترسیم می‌کند، آشنا شوید.
بلاک استریم چیست؟
بلاک استریم شرکتی است که با تیمی متشکل از توسعه‌دهندگان بزرگ، محصولاتی را برای ذخیره‌سازی و انتقال ارزهای دیجیتال ارائه داد. هدف اصلی این شرکت، بهبود شبکه بیت کوین و افزایش کارایی و قابلیت‌های آن است تا بازارهای مالی آینده را بر پایه این فناوری بنا کند.
بلاک استریم را می‌توان یکی از پیشگامان نوآوری در دنیای بلاک چین دانست که لایه‌های جدیدی روی بلاک چین بیت کوین ایجاد می‌کند و امکانات پیشرفته‌تری را در اختیار کاربران و نهادهای مالی قرار می‌دهد.
نحوه کار بلاک استریم
این شرکت به‌جای ایجاد یک ارز دیجیتال جدید، بر توسعه زنجیره‌های جانبی (Sidechains) و راهکارهای لایه دوم برای بیت کوین تمرکز دارد. مهم‌ترین ابتکار بلاک استریم شبکه لیکوئید (Liquid Network) است که یک زنجیره جانبی مرتبط با بلاک چین بیت کوین محسوب می‌شود.
معماری لیکوئید بدین صورت است که کاربران می‌توانند بیت کوین‌های خود را در بلاک چین اصلی قفل کرده و معادل آن توکن‌هایی به نام L-BTC در شبکه لیکوئید دریافت کنند.
شبکه لیکوئید توسط مجموعه‌ای از گره‌های Federation اداره می‌شود که به آنها فانکشنری (Functionary) می‌گویند. این گره‌ها بلاک‌های جدید را هر یک دقیقه یک‌بار ایجاد و امضا می‌کنند (در مقابل بیت کوین که هر ۱۰ دقیقه بلاک می‌سازد).
در این تکنولوژی استفاده از مجموعه‌ای محدودتر از امضاکنندگان باعث می‌شود تراکنش‌ها سریع‌تر تأیید شوند. به زبان ساده، بلاک استریم با لیکوئید، یک بلاک چین موازی ساخته که به بلاک چین بیت کوین متصل است و انتقال دارایی‌ها بین این دو زنجیره از طریق شواهد رمزنگاری شده انجام می‌شود.
ماهواره بلاک استریم چیست؟
یکی دیگر از فناوری‌های بلاک‌استریم، پروژه ماهواره بلاک استریم (Blockstream Satellite) است. بلاک استریم مجموعه‌ای از ماهواره‌ها را به کار گرفته است که به‌صورت ۲۴ ساعته داده‌های بلاک چین بیت کوین را از فضا پخش می‌کنند.
این معماری به کاربران اجازه می‌دهد حتی در مناطق دورافتاده یا در زمان قطع اینترنت، بلوک‌های بیت کوین را دریافت و شبکه را پایش کنند. برای این کار، کاربر یک دیش ماهواره‌ای (گیرنده) را تنظیم می‌کند تا سیگنال ماهواره را دریافت کرده و به نود بیت کوین خود منتقل کند. این سیستم یک طرفه است، به این معنی که کاربر می‌تواند تراکنش‌ها و بلاک‌ها را دریافت کند اما برای ارسال تراکنش‌های خود همچنان نیاز به راه ارتباطی (مثلاً اینترنت یا پیامک) دارد.
با این حال، همین معماری یک طرفه توانسته وابستگی شبکه بیت کوین به اینترنت زمینی را کاهش داده و پایداری شبکه را در شرایط بحرانی افزایش دهد. بلاک استریم با ترکیب زنجیره‌های جانبی سریع و پخش ماهواره‌ای بلاک چین، معماری نوآورانه‌ای خلق کرده است که هم مقیاس‌پذیری و هم دسترسی‌پذیری بیت کوین را بهبود می‌بخشد.
کاربردهای بلاک استریم در دنیای ارزهای دیجیتال
فناوری‌ها و محصولات بلاک استریم کاربردهای متنوعی در فضای ارز دیجیتال دارند که به شرح زیر هستند:
انتقالات سریع بین صرافی‌ها و کاهش ریسک
شبکه لیکوئید به صرافی‌های ارز دیجیتال کمک کرده است تا انتقال بیت کوین بین یکدیگر را با سرعت بیشتری انجام دهند. برای مثال، صرافی‌های معتبری چون Bitfinex و BitMEX عضو لیکوئید شده‌اند تا بتوانند تراکنش‌های بزرگ را تقریباً فوری تسویه کنند و ریسک طرف مقابل برای معامله‌گران کاهش یابد. این ویژگی به معامله‌گران حرفه‌ای امکان آربیتراژ سریع‌تر و جا‌به‌جایی سرمایه میان پلتفرم‌ها را می‌دهد.
صدور دارایی‌ها و استیبل کوین‌ها
یکی از قابلیت‌های مهم لیکوئید، امکان انتشار توکن‌ها و دارایی‌های دیجیتال روی این شبکه است. به عنوان نمونه، استیبل کوین تتر (USDT) روی شبکه لیکوئید عرضه شده است. این نسخه از تتر که به نام L-USDt شناخته می‌شود، به کاربران و صرافی‌ها اجازه می‌دهد معاملاتی بین L-BTC و L-USDt انجام دهند که ریسک‌های معاملات OTC کاهش می‌دهد.
همچنین پروژه‌های مالی دیگری مانند اوراق قرضه نیز روی لیکوئید اجرا شده‌اند. به‌عنوان مثال، دولت السالوادور در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که یک اوراق قرضه ۱ میلیارد دلاری مبتنی بر بیت کوین را از طریق شبکه لیکوئید منتشر خواهد کرد. نیمی از سرمایه این اوراق صرف خرید بیت کوین و نیمی دیگر صرف توسعه زیرساخت انرژی و ماینینگ در این کشور می‌شود. این اقدام نشان می‌دهد که چگونه بلاک استریم توانسته پل ارتباطی بین دنیای بلاک چین و بازارهای مالی سنتی ایجاد کند.
پرداخت‌های خرد و شبکه لایتنینگ
بلاک استریم علاوه بر لیکوئید، در توسعه شبکه لایتنینگ بیت کوین نیز نقش داشته است. یکی از توسعه‌دهندگان این شرکت (راستی راسل) از اولین کسانی بود که شبکه لایتنینگ را پیاده سازی کرد. لایتنینگ یک راهکار لایه‌دوم برای پرداخت‌های فوری و کم‌هزینه است. بلاک استریم با توسعه نرم‌افزار Core Lightning (c-lightning) به گسترش این شبکه کمک کرد و اکنون کاربران در سرتاسر جهان از لایتنینگ برای تراکنش‌های روزمره بیت کوین (مثلاً خرید قهوه یا پرداخت‌های خرد) بهره می‌برند. هرچند لایتنینگ به‌صورت کلی محصول جامعه بیت کوین است، حمایت و مشارکت بلاک استریم در آن باعث شد برای پرداخت‌های خرد بیت کوینی بیشتر مورد پذیرش قرار گیرد.
دسترسی در مناطق محروم از طریق ماهواره
سرویس ماهواره‌ای بلاک استریم کاربرد ویژه‌ای دارد؛ مثلاً در مناطقی که اینترنت پایدار در دسترس نیست (مثل روستاهای دورافتاده یا کشورهای تحت تحریم اینترنتی)، افراد می‌توانند با نصب تجهیزات گیرنده، به شبکه بیت کوین متصل شوند.
این سرویس برای تضمین تداوم خدمات مالی مبتنی بر بیت کوین در مواقع بحران (مانند بلایای طبیعی یا قطعی گسترده اینترنت) بسیار مفید بوده است. بدین ترتیب بلاک استریم کمک کرده که اینترنت ماهواره‌ای به خدمت غیرمتمرکزترین پول دنیا بیاید و هیچ کاربری به خاطر قطعی شبکه از بیت کوین محروم نماند.
ابزارها و خدمات کاربری
بلاک استریم همچنین محصولات جانبی دیگری نیز عرضه کرده که یکی از آنها کیف پول Blockstream Green، یک کیف پول چندامضایی و امن برای بیت کوین و لیکوئید است. Blockstream Explorer نیز یک مرورگر بلاک چین برای مشاهده اطلاعات عمومی تراکنش‌های بیت کوین و لیکوئید است که از محصولات این شرکت محسوب می شود.
بلاک استریم در حوزه استخراج بیت کوین هم وارد شده و با راه‌اندازی مراکز ماینینگ و ارائه محصولات سرمایه‌گذاری مانند یادداشت ماینینگ بلاک استریم (BMN) به نوآوری در صنعت ماینینگ کمک کرده است. هرچند این موارد به اندازه لیکوئید و ماهواره مشهور نیستند، اما در مجموع یک اکوسیستم کامل از خدمات پیرامون بیت کوین را شکل داده‌اند.
مزایا و معایب فناوری‌های بلاک استریم
فناوری بلاک استریم (به ویژه شبکه لیکوئید) مزایا و البته چالش‌هایی دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم.
مزایای بلاک استریم
مزایای بلاک استریم به شرح زیر است:
تراکنش‌های سریع‌تر
لیکوئید با کاهش زمان ایجاد بلاک به ۱ دقیقه، تأیید تراکنش‌ها را بسیار سریع‌تر از شبکه اصلی بیت کوین انجام می‌دهد. این ویژگی برای تریدرها و نهادهایی که باید انتقال‌های فوری انجام دهند، بسیار ارزشمند است.
کارمزد کمتر و انتقال حجم بالا
از آنجا که لیکوئید به عنوان یک شبکه جداگانه عمل می‌کند، می‌تواند تعداد زیادی تراکنش را خارج از زنجیره اصلی مدیریت کرده و سپس خلاصه آنها را به بلاک چین بیت کوین منتقل کند. این به معنای کاهش بار شبکه اصلی و در نتیجه کارمزدهای کمتر در زمان‌های شلوغی است. همچنین لیکوئید برای جابجایی مبالغ کلان و انجام معاملات میان‌زنجیره‌ای بهینه شده است.
حفظ حریم خصوصی (انجام تراکنش‌های محرمانه)
یکی از امکانات لیکوئید، پیاده‌سازی فناوری تراکنش محرمانه (Confidential Transactions) است. این فناوری مبلغ و نوع دارایی در هر تراکنش را مخفی می‌کند، به شکلی که ناظران بیرونی نمی‌توانند میزان پول جابجا شده را ببینند. در نتیجه، حریم خصوصی کاربران بیشتر می‌شود و خطر افشای اطلاعات مالی حساس کاهش پیدا می‌کند. این ویژگی به‌خصوص برای مؤسسات مالی و معامله‌گران بزرگ که نمی‌خواهند جزئیات تراکنش‌هایشان عمومی شود، جذاب است.
امکان صدور دارایی و نوآوری مالی
لیکوئید این اجازه را می‌دهد که انواع توکن‌ها، دارایی‌های دیجیتال و اوراق بهادار روی آن ایجاد و منتقل شوند. بنابراین شرکت‌ها می‌توانند از این بستر برای راه‌اندازی توکن‌های اوراق قرضه، سهام دیجیتال، استیبل کوین‌ها و … استفاده کنند. این قابلیت، انعطاف‌پذیری مالی جدیدی را به اکوسیستم بیت کوین افزوده است که در زنجیره اصلی به سادگی امکان‌پذیر نبود. نمونه‌های آن نیز همان اوراق قرضه السالوادور و توکن‌های امنیتی دیگری هستند که روی لیکوئید صادر شده‌اند.
معایب و چالش‌های بلاک استریم
معایب و چالش‌های بلاک استریم به شرح زیر هستند:
تا حدودی متمرکز بودن (مدل Federation)
بزرگ‌ترین انتقاد به لیکوئید این است که امنیت آن به جای اثبات کار جهانی بیت کوین، بر گروه کوچکی از اعضا و امضاکنندگان منتخب متکی است. این اعضا باید عملکرد درستی داشته باشند، در غیر این صورت می‌توانند شبکه را مختل کنند.
به عبارت دیگر، در این شبکه اعتماد از ماینرهای ناشناس در بیت کوین به فانکشنری‌های شناخته شده در لیکوئید منتقل شده است. هرچند این اعضا منافع مشترکی در موفقیت شبکه دارند و از سخت‌افزارهای امن برای جلوگیری از تقلب استفاده می‌کنند، اما همچنان نیاز به میزان مشخصی اعتماد وجود دارد که در بلاک چین‌های کاملاً غیرمتمرکز کمتر دیده می‌شود.
نیاز به واسطه برای برگشت به زنجیره اصلی
وقتی کاربری بخواهد L-BTC خود را به بیت کوین واقعی برگرداند (عملیات Peg-out) معمولاً باید از طریق یکی از اعضای فدراسیون (مثلاً یک صرافی عضو) اقدام کند. به این معنا که خروج دارایی از لیکوئید برای کاربران عادی به صورت مستقیم ممکن نیست و وابسته به همکاری یکی از طرف‌های ثالث مورد اعتماد است. این موضوع از دید برخی منتقدان یک نقطه ضعف محسوب می‌شود، چون کاربران را در خروج سرمایه‌شان محدود به واسطه‌ها می‌کند.
محدودیت دسترسی برای کاربران عادی
لیکوئید بیشتر برای مؤسسات، صرافی‌ها و کاربران حرفه‌ای طراحی شده است. برای عضویت در این فدارسیون نیازمند باید مراحل احراز هویت (KYC) را طی کرد و حتی استفاده مستقیم از شبکه نیز برای کاربران پیچیده‌تر از استفاده از خود شبکه بیت کوین است. هرچند هر کسی می‌تواند یک نود لیکوئید راه‌اندازی کرده و تراکنش‌ها را مشاهده کند، اما تعامل کامل (مثل peg-in/peg-out) عمدتاً از طریق کانال‌های رسمی انجام می‌شود. همین موضوع باعث شده پذیرش لیکوئید در میان عموم مردم به کندی پیش برود.
عدم پذیرش جهانی تا کنون
با این‌که چند سال از راه‌اندازی لیکوئید می‌گذرد، میزان استفاده و مقبولیت عمومی آن هنوز به اندازه برخی راهکارهای دیگر (مثلاً شبکه لایتنینگ یا حتی شبکه‌های رقیب مانند اتریوم) نیست. بسیاری از کاربران عادی بیت کوین شاید حتی نام لیکوئید را نشنیده‌اند یا دلیلی برای استفاده مستقیم از آن نداشته باشند. این کمبود شبکه کاربران فعال می‌تواند یک چالش باشد، چرا که مزایای شبکه زمانی کاملاً محقق می‌شود که افراد و شرکت‌های بسیاری از آن استفاده کنند.
مسائل فنی و پیچیدگی
اجرای فناوری‌هایی مانند تراکنش‌های محرمانه و شبکه Federation پیچیدگی فنی زیادی دارد. این موضوع می‌تواند بازبینی و حسابرسی امنیتی سیستم را سخت‌تر کند و عیب‌یابی یا ارتقاء آن را پیچیده‌تر سازد. همچنین انجام تراکنش‌های بزرگ محرمانه ممکن است سرعت و هزینه پردازش را کمی تحت تأثیر قرار دهد.
تأثیر بلاک استریم بر آینده بلاک چین
فناوری‌هایی که بلاک استریم توسعه داده است نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده بلاک چین و ارزهای دیجیتال دارند. نخست آن‌که رویکرد بلاک استریم نشان می‌دهد مقیاس‌پذیری بیت کوین از طریق لایه‌های دوم و زنجیره‌های جانبی امکان‌پذیر است، بدون آن‌که نیاز باشد پروتکل اصلی بیت کوین دستخوش تغییرات اساسی یا خطرناک شود. این الگو (اضافه کردن لایه‌های مکمل روی بلاک چین‌های پایه) می‌تواند برای سایر شبکه‌های بلاک چینی نیز یک راهکار استاندارد باشد. به جای ایجاد صدها بلاک چین جداگانه با ارزهای مستقل، می‌توان قابلیت‌های جدید را به شکل زنجیره‌های موازی به بلاک چین‌های معتبر موجود افزود.
از سوی دیگر، پروژه‌هایی مانند صدور اوراق قرضه و دارایی‌های مالی روی لیکوئید نشانگر آن است که بازارهای سرمایه در حال حرکت به سمت توکنایز‌شدن هستند. بلاک استریم با ایجاد زیرساخت صدور و مبادله توکن‌های اوراق‌بهادار، در واقع پایه‌های یک نظام مالی جدید مبتنی بر بلاک چین را بنیان کرد.
از منظر فنی نیز، بلاک استریم در حال تحقیق روی ابزارهای پیشرفتهای است که می‌توانند آینده بلاک چین را بهبود دهند. برای مثال، زبان برنامه‌نویسی Simplicity که بلاک استریم معرفی کرد، یک زبان قرارداد هوشمند برای بلاک چین است که کمک می‌کند قراردادهای پیچیده امن‌تر و بهینه‌تر اجرا شوند.
سوالات متداول
بلاک استریم یک شرکت فناوری است که روی شبکه بیت کوین کار می‌کند. این شرکت خود یک بلاک چین جداگانه ایجاد نکرده است، بلکه زنجیره‌های جانبی و سرویس‌های مکمل برای بیت کوین توسعه می‌دهد.
لیکوئید یک زنجیره جانبی بیت کوین است که برای انتقال‌های سریع‌تر و محرمانه‌تر و همچنین صدور دارایی‌ها طراحی شد. در لیکوئید، بیت‌کوین‌ها قفل می‌شوند و معادلشان L-BTC در شبکه جانبی جابجا خواهد شد.
برخی می‌گویند این شرکت تصمیم‌گیر اصلی بیت کوین است اما اینطور نیست. بیت کوین یک شبکه غیرمتمرکز با هزاران نود و ماینر مستقل است که براساس اجماع عمل می‌کند.
برای استفاده از لیکوئید، شما می‌توانید یک کیف پول سازگار با لیکوئید (مانند Blockstream Green یا Specter) نصب کنید. با این کیف پول می‌توانید به یک صرافی عضو لیکوئید بیت کوین واریز کرده و به جای آن L-BTC دریافت کنید.
سرویس ماهواره‌ای بلاک استریم یک راه مکمل برای دریافت اطلاعات بیت کوین است، نه یک جایگزین کامل برای اینترنت. این سرویس به صورت یک‌طرفه بلوک‌ها و تراکنش‌های بیت کوین را به کل کره زمین مخابره می‌کند.
مزیت کلی مشارکت در اکوسیستم بلاک استریم این است که شما جزئی از پیشرفته‌ترین کاربردهای بیت کوین خواهید بود و در شکل‌گیری مالی آینده نقش دارید.
جمع بندی
بلاک استریم را می‌توان یکی از موتورهای محرک نوآوری در دنیای بیت کوین دانست. این شرکت با پروژه‌هایی که ارائه داد، هم به بهبود کارایی شبکه بیت کوین کمک کرد و هم الهام‌بخش نسل جدیدی از ایده‌ها در صنعت بلاک چین بود. اگر به بیت کوین و آینده ارزهای دیجیتال علاقه‌مندید، قطعاً دنبال کردن اخبار و پیشرفتهای بلاک استریم می‌تواند بینش خوبی از مسیر حرکت این صنعت به شما بدهد.
The post بلاک استریم چیست؟ معرفی Blockstream و کاربردهای آن appeared first on ارزدیجیتال.