بازار مشتقات ارزهای دیجیتال چیست؟ آشنایی با معاملات فیوچرز، آپشنز و پرپچوال رمزارزها
ارزهای دیجیتال هم‌زمان با ورود به دنیای ما باعث تحولی بزرگ در اقتصاد و بازارهای مالی شده‌اند. رمزارزها در حال حاضر به‌عنوان شکلی از دارایی جهت سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و همین طور معاملات کوتاه‌مدت، حائز اهمیت هستند.
در این میان بازارها و محصولات مالی مختلفی در حوزه ارزهای دیجیتال وجود دارند که با نام مشتقات (Derivatives) شناخته می‌شوند. مشتقات ارزهای دیجیتال، نمونه خوبی از محصولاتی هستند که نرخ رشد سریعی را در این اکوسیستم تجربه کرده‌اند و بدون توقف، مسیر خود را پیش می‌برند.
طبیعتاً با بزرگ‌تر شدن بازار کریپتو، تنوع محصولات موجود در این فضا نیز افزایش پیدا کرده است. در این مقاله قصد داریم مشتقات ارزهای دیجیتال، گزینه‌های موجود برای خرید و فروش، نکات مهم درباره این محصولات و مزایا و معایب هرکدام را بررسی کنیم. پس برای آشنایی بیشتر با این ابزارهای معاملاتی متنوع با ما همراه باشید.
انواع مشتقات در بازار ارزهای دیجیتال
برای اینکه در همین ابتدا همه چیز شفاف باشد، بهتر است منظور از ابزار مشتقه را مشخص کنیم. ابزار مشتقه هر محصول یا قراردادی است که ارزش آن وابسته به یک کالا یا دارایی دیگر است و ارزش مستقلی ندارد. در بازارهای مالی سنتی، مشتقات ارزش خود را از دارایی‌هایی مانند سهام، اوراق قرضه، نرخ بهره، کالاها، ارزهای فیات یا حتی ارزهای دیجیتال به دست می‌آورند؛ یعنی مبتنی بر یا مشتق از یک دارایی دیگر هستند و به همین خاطر با نام مشتقات شناخته می‌شوند. به‌عنوان نمونه، یک ابزار مشتقه مبتنی بر اتریوم به قیمت لحظه‌ای اتریوم متکی است و ارزش خود را از آن به دست می‌آورد.
مشتقات ارزهای دیجیتال هم ذاتاً مانند مشتقات سنتی هستند، به این معنا که خریدار و فروشنده، قراردادی را برای فروش یک دارایی اساسی منعقد می‌کنند. چنین دارایی‌هایی در زمان و قیمتی از پیش تعیین شده به فروش می‌رسند.
نکته مهم دیگر این است که در معاملات مشتقه، دارایی به‌طور فیزیکی مانند کالا نگهداری نمی‌شود و مالکیت نیز به آن معنا که در بازار سنتتی متعارف است، وجود ندارد. محبوب‌ترین مشتقات در بازار ارزهای دیجیتال، قراردادهای آتی، قرارداد اختیار یا آپشن و قراردادهای آتی دائمی هستند.
قراردادهای آتی یا فیوچرز
قرارداد آتی یا فیوچر (Future Contract) توافقی میان خریدار و فروشنده برای فروش یک دارایی در زمان آینده است. تاریخ و مبلغ نیز از گذشته مشخص و مورد توافق قرار گرفته است. جزئیات این قراردادها ممکن است تا حدودی دارای تفاوت‌هایی باشد، اما شرایط کلی آنها معمولاً مشابه است.
معاملات آتی نوعی محبوب از مشتقات ارزهای دیجیتال است که هم توسط سرمایه‌گذاران نهادی و هم معامله‌گران خرد استفاده می‌شوند. همچنین داده‌های مرتبط با بازار آتی معمولاً برای پیش‌بینی حرکات آینده قیمت ارزهای دیجیتال و سنجش احساسات بازار زیر‌نظر گرفته میشود.
معامله‌گران قراردادهای آتی بسته به تغییرات قیمت در آینده ممکن است در معاملات خود سود یا ضرر کنند. به‌عنوان نمونه، اگر قیمت لحظه‌ای بیت کوین ۴۵٬۰۰۰ دلار باشد، یک سرمایه‌گذار ممکن است قراردادهای آتی BTC را با پیش‌بینی کاهش یا افزایش قیمت بخرد یا بفروشد.
در چنین سناریویی، اگر خریدار یک قرارداد آتی را به ارزش یک بیت کوین با قیمت ۴۵٬۰۰۰ دلار بخرد و در زمان سررسید قرارداد، قیمت بیت کوین به ۶۰٬۰۰۰ دلار برسد، ۱۵٬۰۰۰ دلار سود به دست آورده است. برعکس، اگر تا زمان بسته‌شدن قرارداد، قیمت به ۳۰٬۰۰۰ دلار کاهش یابد، ۱۵٬۰۰۰ دلار ضرر خواهد کرد.
به‌طور مشخص‌تر، قراردادهای آتی بیت کوین توافقی میان یک خریدار و یک فروشنده برای خرید و فروش بیت کوین در یک قیمت معین و در تاریخی مشخص در آینده است. این نوع قراردادها معمولاً با دلار ایالات متحده آمریکا یا هر ارز دیگری که میان طرفین توافق شده است، تسویه میشود.
معاملات آتی بیت کوین چگونه انجام میشود؟
اولین نکته که یک معامله‌گر هنگام ورود به معاملات آتی بیت کوین باید در نظر داشته باشد، مدت قرارداد است. صرافی‌های مشتقات ارزهای دیجیتال معمولاً گزینه‌های هفتگی، دو هفته‌ای، سه‌ماهه و موارد دیگر را ارائه می‌دهند.
به‌عنوان نمونه، شرایطی را فرض کنید که یک معامله‌گر قصد دارد برای یک هفته آینده، معادل یک واحد بیت کوین در اختیار داشته باشد. در این مثال قیمت هر واحد بیت کوین در لحظه عقد قرارداد ۱۰٬۰۰۰ دلار و ارزش هر قرارداد آتی معادل یک دلار است. پس معامله‌گر برای اینکه بعد از یک هفته معادل یک واحد بیت کوین در اختیار داشته باشد، باید ۱۰٬۰۰۰ دلار پول پرداخت و در ازای آن ۱۰٬۰۰۰ قرارداد آتی با تاریخ سررسید یک‌هفته‌ای خریداری کند. اگر بعد از یک هفته قیمت بیت کوین بالاتر از ۱۰٬۰۰۰ دلار باشد، این معامله‌گر از خرید این قراردادهای آتی سود کرده است و اگر برعکس، قیمت هر بیت کوین در تاریخ سررسید قرارداد کمتر از ۱۰٬۰۰۰ دلار باشد، متحمل ضرر شده است.
یک معامله‌گر می‌تواند در صورت امید به افزایش قیمت، قرارداد آتی خرید (Long) و در صورت پیش‌بینی کاهش قیمت، قرارداد آتی فروش (Short) منعقد کند. در صرافی‌های ارز دیجیتال این فرایند به این شکل اتفاق می‌افتد که با ثبت قرارداد از سوی شخص، پلتفرم معاملاتی فرد دیگری که کاملاً برعکس معامله‌گر مثال ما قراردادی را تنظیم کرده است، با او مطابقت می‌دهد. زمانی که تاریخ سررسید قراردادها فرا می‌رسد، بسته به اینکه قیمت بیت کوین بالا یا پایین رفته است، یکی از طرفین معامله باید اختلاف قیمت ثبت‌شده در قراداد با قیمت لحظه سررسید را به دیگری پرداخت کند.
ممکن است با خواندن این توضیحات، هنوز متوجه نحوه کار بازار فیوچرز در صرافی‌های ارز دیجیتال نشده باشید؛ به همین خاطر با یک مثال، موضوع را روشن‌تر می‌کنیم. فقط قبل از هر چیز در نظر داشته باشید که در بازارهای آتی، بیت کوین یا دیگر ارزهای دیجیتال به‌صورت واقعی خرید و فروش نمی‌شود؛ چیزی که خرید و فروش میشود، معادل دلاری میزان مشخصی بیت کوین یا یک ارز دیجیتال دیگر است.
آقای X طبق تحلیل خود پیش‌بینی می‌کند قیمت بیت کوین در ادامه از ۱۰٬۰۰۰ دلار به ۱۲٬۰۰۰ دلار برسد و خانم Y، برعکس، امید دارد قیمت بیت کوین در آینده کاهش یافته و از ۱۰٬۰۰۰ دلار به ۸٬۰۰۰ دلار سقوط کند. هر دو برای ورود به معامله باید ۱۰٬۰۰۰ دلار در یک موقعیت معاملاتی قفل کنند، فقط با این تفاوت که آقای X یک قرارداد آتی خرید و خانم Y یک قرارداد آتی فروش ثبت کرده است.
بعد از گذشت مدت مشخص در قراردادها، صرافی به‌طور خودکار قیمت لحظه‌ای را در نظر گرفته و دو سناریو مطرح میشود؛ سناریو اول این است که قیمت بیت کوین برخلاف انتظار خانم Y به ۱۲٬۰۰۰ دلار افزایش یابد. در این شرایط خانم Y بیت کوینی را که باید ۱۲٬۰۰۰ دلار فروخته شود، ۱۰٬۰۰۰ دلار برای فروش گذاشته است. حال صرافی برای جبران این اختلاف، ۲٬۰۰۰ دلار از پول اولیه (۱۰٬۰۰۰ دلار) خانم Y برداشته و به حساب آقای X واریز می‌کند. در نهایت خانم Y و آقای X به‌ترتیب ۸٬۰۰۰ و ۱۲٬۰۰۰ دلار دریافت می‌کنند.
برعکس این جریان نیز صادق است و در سناریو دوم قیمت برخلاف پیش‌بینی آقای X به ۸٬۰۰۰ دلار کاهش یافته است. در این وضعیت، آقای X بیت کوینی را که باید ۸٬۰۰۰ دلار خریداری شود، ۱۰٬۰۰۰ دلار قیمت‌گذاری کرده است و صرافی برای جبران این اختلاف، ۲٬۰۰۰ دلار از پول اولیه او برداشته و به حساب خانم Y واریز می‌کند.
سازوکاری که صرافی‌ها از آن برای تطبیق معاملات فیوچرز استفاده می‌کند، پیچیدگی‌های بیشتر دارد و مانند مثال آقای X و Y ساده نیست، اما فرایند کلی همان چیزی است که در این مثال ملاحظه کردید.
قرارداد اختیار معامله یا آپشن
قراردادهای اختیار معامله یا آپشن (Option Contract) نوع دیگری از قراردادهای مشتقه است که به معامله‌گر اجازه می‌دهد کالای خاصی را با قیمت تعیین‌شده در تاریخ آینده بخرد یا بفروشد. با این حال، برخلاف قراردادهای آتی، یک قرارداد اختیار خرید همان طور که از نامش پیداست، به خریدار این امکان را می‌دهد که در زمان سررسید، در صورت تمایل، دارایی موضوع قرارداد را خریداری نکند. به بنیان دیگر، معامله‌گر حق خرید یا فروش دارایی را دارد، اما ملزم به انجام این کار نیست.
دو نوع اصلی قراردادهای اختیار معامله، اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option) است. منظور از Call همان داشتن اختیار خرید در زمانی مشخص برای معامله‌گر است و منظور از Put اختیار فروش در زمانی مشخص است. اختیار آمریکایی و اروپایی نیز نوعی دیگر از قراردادهای آپشن محسوب می‌شوند. قرارداد اختیار معامله آمریکایی به معامله‌گر این اجازه را می‌دهد تا پیش از تاریخ انقضا قرارداد، آن را به فروش برساند، در حالی که در معاملات آپشن اروپایی، قرارداد باید دقیقاً در تاریخ توافق‌شده فروخته شود.
در معاملات آپشن لازم است که معامله‌گر هزینه‌ای برای خرید قرارداد بپردازد. به عنوان مثال، اگر یک قرارداد اختیار خرید یا فروش ۸۰۰ دلار قیمت داشته باشد، یک معامله‌گر علاوه بر قیمت واقعی دارایی، باید این هزینه را برای ورود به قرارداد متحمل شود. این هزینه با عنوان قیمت قرارداد اختیار یا پرمیوم (Premium) شناخته میشود.
صرف‌نظر از نتیجه مثبت یا منفی ترید، معامله‌گر حتما باید هزینه ۸۰۰ دلاری در نمونه بیان‌شده را بپردازد. بنابراین باید متوجه بود که معاملات اختیار یک روش کاملاً بدون ریسک برای معامله مشتقات ارز دیجیتال محسوب نمی‌شود.
حال فرض کنید اختیار خرید بیت کوین با قیمت ۵۰٬۰۰۰ دلار را به دست آورده‌اید، اما در تاریخ توافق شده، قیمت به ۴۰٬۰۰۰ دلار کاهش یافته است. شما در این موقعیت مجبور نیستید ضرر ۱۰٬۰۰۰ دلاری را در یک قرارداد آپشن متحمل شوید. در عوض می‌توانید از حق خود برای عدم تکمیل قرارداد استفاده کنید. البته کارمزد ۸۰۰ دلاری خرید قرارداد اختیار به شما باز نخواهد گشت. در نتیجه کل ضرر شما ۸۰۰ دلار خواهد بود.
شیوه معاملات آپشن بیت کوین چگونه است؟
اصطلاحات Call و Put برای معاملات اختیار بیت‌کوین مانند لانگ و شورت برای معاملات آتی هستند. اختیار خرید یا Call این حق را به معامله‌گر می‌دهد که بیت کوین را با قیمت توافقی پس از انقضای قرارداد خریداری کند. اختیار فروش یا Put نیز حق فروش بیت کوین با قیمت توافقی پس از انقضای قرارداد را فراهم می‌کند.
برای آشنایی بهتر، فرض کنید یک معامله‌گر قرارداد آپشن خرید بیت کوین در قیمت ۲۰٬۰۰۰ دلار را تهیه می‌کند. این قرارداد بعد از یک ماه منقضی میشود. اگر تا پایان ماه، قیمت بیت کوین به ۲۵٬۰۰۰ دلار افزایش یابد، معامله‌گر احتمالاً از حق خود برای خرید و کسب سود از این قرارداد استفاده خواهد کرد.
در صورتی که در پایان ماه قیمت بیت کوین به ۱۵٬۰۰۰ دلار کاهش یافته باشد، معامله‌گر احتمالاً اجازه می‌دهد که این قرارداد منقضی شود تا متحمل ضرر نشود. البته حق خرید قرارداد پرداخت شده و قابل بازگشت به تریدر نیست.
قراردادهای آتی دائمی یا پرپچوال
قرارداد دائمی یا پرپچوال (Perpetual Contract) که قرارداد آتی دائمی یا مبادله دائمی نیز نامیده میشود، پراستفاده‌ترین نوع از مشتقات ارز دیجیتال به‌ویژه میان معامله‌گران روزانه است. در امور مالی سنتی، این نوع قرارداد معادل یک قرارداد مابه التفاوت (CFD) عمل می‌کند.
تفاوت اصلی بین قراردادهای دائمی با قراردادهای آتی و اختیار در این است که قراردادهای دائمی تاریخ انقضا ندارند. موقعیت‌ها را می‌توان تا زمانی که معامله‌گر بخواهد حفظ کرد، مشروط بر اینکه هزینه‌های نگهداری موقعیت را پرداخت کند که به آن نرخ تأمین مالی یا فاندینگ ریت (Funding Rate) می‌گویند. حساب همچنین باید دارای یک میزان حداقلی موجودی باشد که به آن حاشیه یا مارجین (Margin) می‌گویند.
دارایی‌های مبنای این قراردادها اغلب با تغییر قیمت روبه‌رو می‌شوند، در نتیجه تفاوت بین قیمت شاخص دارایی و قیمت قراردادهای آتی دائمی معمولاً بسیار زیاد است. به‌عنوان نمونه اگر قیمت یک قرارداد دائمی بیشتر از قیمت شاخص باشد، افرادی که در موقعیت لانگ یا خرید قرار دارند، معمولاً حاضر به پرداخت نرخ تأمین مالی برای پوشش تفاوت قیمت می‌شوند.
به همین ترتیب، کسانی که در موقعیت شورت یا فروش قرار دارند، در صورتی که قیمت قراردادهای آتی دائمی کمتر از قیمت شاخص باشد، نرخ تأمین مالی یا فاندینگ ریت را برای پوشش اختلاف قیمت پرداخت می‌کنند.
شیوه معاملات قرارداد آتی دائمی چگونه است؟
اگر اغلب معامله‌گران دارای موقعیت خرید یا لانگ باشند، قیمت قراردادهای آتی دائمی به‌طور فزاینده‌ای بیشتر از قیمت لحظه‌ای یا اسپات خواهد شد و هیچ محرکی برای افراد به منظور ورود به موقعیت‌های فروش یا شورت به وجود نخواهد آمد. بنابراین، نرخ تأمین مالی مثبت خواهد شد. در نتیجه، سازوکار نرخ تأمین مالی یا فاندینگ ریت به‌منظور حفظ تعادل و ایجاد انگیزه در بازار عمل می‌کند.
زمانی که نرخ تأمین مالی یا فاندینگ ریت مثبت است، به این معنی است که همه موقعیت‌های خرید باید موقعیت‌های فروش را تأمین مالی کنند. به‌طور دقیق‌تر، میزان و درصدی معین از پوزیشن افرادی که در موقعیت لانگ به سر می‌برند، کم میشود و به افرادی که در موقعیت فروش قرار دارند، اضافه میشود. حالت عکس نیز وجود دارد که نرخ تأمین مالی منفی به وجود آید و همه موقعیت‌های فروش باید موقعیت‌های خرید یا لانگ را تأمین کنند.
بدین ترتیب، این سازوکار باعث میشود که معامله‌گران به بستن موقعیت‌های خرید تشویق شوند و با بازکردن موقعیت‌های فروش قیمت دارایی (به عنوان مثال بیت کوین) را به قیمت واقعی بازار بازگردانند. باید توجه داشت که این پرداخت‌ها به‌طور مستقیم بین معامله‌گران صورت می‌گیرد و صرافی ارز دیجیتال در آنها دخیل نیست.
چرا مشتقات ارزهای دیجیتال مهم هستند؟
مشتقات ارزهای دیجیتال برای اقتصاد کریپتو ضروری هستند، زیرا وجود آنها بسیار فراتر از سبد سرمایه‌گذاری معامله‌گران خرد است. مشتقات بخشی از هر سازوکار مالی بالغ محسوب می‌شوند و بنابراین نقش مهمی در توسعه و پذیرش صنعت رمزارزها به‌عنوان یک طبقه دارایی ایفا می‌کنند. علاوه بر موضوع مطرح‌شده، بهتر است اهمیت مشتقات برای ارزهای دیجیتال را به تفکیک بررسی کنیم.
افزایش نقدینگی
به‌طور طبیعی توانایی نقدشوندگی موضوعی است که از اهمیت زیادی برخوردار است. این که تراکنش‌ها به‌راحتی در بازار انجام شوند و بر قیمت دارایی تأثیر نگذارند، همان نشانه‌ای است که مشخص می‌کند در یک بازار به تعداد کافی خریدار و فروشنده وجود دارد و می‌توان معاملات را به‌راحتی تسهیل کرد.
بنابراین می‌توان انتظار داشت که بازارهای نقدشونده، دارای خریداران و فروشندگان زیادی باشند و همچنین عرضه و تقاضا نیز در آنها زیاد است. در مقابل، یک بازار غیرنقدشونده (یا با نقدشوندگی کم) دارای فعالان کمتری است و در نتیجه معاملات بسیار کمی در آنها اتفاق می‌افتد.
مشتقات ارزهای دیجیتال، نقدینگی بازار را تسهیل می‌کنند و وجود آنها تأثیری مستقیم در راحتی بازکردن یا بستن موقعیت‌های خرید و فروش دارد. معامه‌گران در بازارهای پویا، معمولاً با ریسک کمتری مواجه می‌شوند، زیرا همیشه فردی وجود دارد که مایل است طرف مقابل یک موقعیت معاملاتی قرار بگیرد. به‌عنوان مثال، قراردادهای دائمی را در نظر بگیرید که در آن موقعیت‌های خرید و فروش بر اساس نرخ تأمین مالی، هزینه‌های موقعیت مخالف را به یکدیگر پرداخت می‌کنند.
بنابراین، بازار سیال سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بیشتری را به خود جذب می‌کند. هزینه‌های معاملات را کاهش و لغزش قیمت را کمتر می‌کند و شرایط بازار به‌طور کلی مطلوب‌تر میشود.
کاهش ریسک معاملات
به‌دلیل نوسانات قیمتی زیاد ارزهای دیجیتال، مشتقات می‌توانند یک سبد را در برابر ریسک‌ها یا خطرات غیرقابل پیش‌بینی محافظت کنند. یک بازار مشتقات قدرتمند، در جذب معامله‌گران حرفه‌ای و سرمایه‌گذاران نهادی، موفق‌تر عمل می‌کند که نتیجه آن کمک به صنعت کریپتو در بلندمدت است، زیرا ریسک ناشی از قرارگرفتن یک سبد سرمایه‌گذاری در معرض خطرات بسیار شدید را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.
همچنین مشتقات به‌دلیل ماهیت و ویژگی‌های خود توانایی پیش‌بینی ریسک را به‌ویژه در شرایط نامعین بازار برای معامله‌گران و همچنین حفاظت از دارایی آنها فراهم می‌کنند. یعنی می‌توان با استفاده از داده‌های مربوط به بازارهای مشتقه، احساسات معامله‌گران را ارزیابی و روند پیش روی قیمت را تا حدی پیش‌بینی کرد.
تنوع سبد دارایی
مشتقات گزینه‌های بیشتری را برای تنوع‌بخشیدن به پرتفو یا سبد سرمایه‌گذاری برای معامله‌گران ارائه می‌کنند. این انتخاب‌ها می‌توانند در چندین دارایی کریپتویی گسترش پیدا کرده و همچنین امکان پیاده‌سازی استراتژی‌های معاملاتی پیشرفته‌تر را برای افراد امکان‌پذیر می‌کنند. چند نمونه از استراتژی‌های معاملاتی بیان‌شده شامل آربیتراژ (Arbitrage – کسب سود از اختلاف قیمت بین صرافی‌های مختلف)، معامله جفتی (Pairs Trading – استفاده از واگرایی یا همگرایی بین قیمت دو دارایی)، فروش استقراضی (Short-selling) و موارد مشابه است. تنوع استراتژی‌های قابل‌استفاده، می‌تواند نقدینگی را در بازار دارایی مبنای ابزارهای مشتقه نیز افزایش دهد.
کشف قیمت بهینه
کارکرد اصلی یک بازار، کشف قیمت است. منظور از کشف قیمت فرایندی است که در آن به‌طور مداوم قیمت لحظه‌ای یک دارایی خاص، معین میشود. به‌طور کلی قیمت‌ها به عوامل مختلفی مانند نقدینگی، ساختار بازار و جریان اطلاعات وابسته هستند.
همان طور که می‌دانیم، در بازار مشتقات ارز دیجیتال می‌توان وارد موقعیت‌های لانگ (خرید) و شورت (فروش) شد. این ویژگی باعث میشود تا کشف قیمت به‌صورت بهینه در بازار انجام شود، اصلاح‌های قیمتی روان‌تری در آن صورت گیرد و نهایتاً بازار کارآمدتر شود. علاوه‌بر این می‌توان از شوک‌های نامطلوب قیمتی جلوگیری کرد.
هدف از خرید و فروش مشتقات در ارزهای دیجیتال
به‌طور کلی مشتقات ارزهای دیجیتال برای پوشش ریسک و کسب سود بیشتر در هر دو جهت (از افزایش یا کاهش قیمت) کاربرد دارند که به توضیح آنها می‌پردازیم.
پوشش ریسک
یکی از کاربردهای اساسی مشتقات محافظت از سبدهای سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال در برابر حرکات نامطلوب بازار است که با عنوان هجینگ (Hedging) یا پوشش ریسک شناخته میشود.
عمل پوشش ریسک با استفاده از ابزارهای مشتقه به این صورت است که موقعیت‌هایی در جهت مخالف با جهت موقعیت‌های باز معامله‌گر ایجاد میشود. به عبارت دیگر، این موقعیت‌های معاملاتی همبستگی منفی با دیگر پوزیشن‌های معامله‌گر دارند.
به عنوان نمونه قراردادهای آتی را در نظر بگیرید. قراردادهای فیوچرز می‌توانند بدون به خطر انداختن ارزهای دیجیتالی که یک سرمایه‌گذار در اختیار دارد، به محافظت از سرمایه‌گذاری افراد کمک بزرگی کنند.
برای درک این موضوع باید گفت که قراردادهای آتی به افراد این امکان را می‌دهند تا موقعیت‌هایی را باز کنند که در جهت مخالف سبد سرمایه‌گذاری آنهاست و هزینه‌ای که برای چنین موقعیتی می‌پردازند هم بخش کوچکی از سبد آنها را تشکیل خواهد داد. به‌عنوان نمونه، اگر پرتفوی سرمایه‌گذاری یک فرد ۱۰۰٬۰۰۰ دلار ارزش دارد، او می‌تواند با بازکردن یک موقعیت فروش یا شورت در یک قرارداد آتی، ریسک آن را پوشش دهد. شاید بپرسید چطور؟ پاسخ ساده است. یک قرارداد آتی فروش با لورج (Leverage) یا اهرم ۱۰ برابر باز خواهد کرد که تنها ۱۰٬۰۰۰ دلار برای او هزینه خواهد شد. با یک بررسی کوتاه می‌توان متوجه شد که این موقعیت تنها یک‌دهم ارزش بازار پرتفوی فرد خواهد بود. در چنین شرایطی، هر افت قیمتِ دارایی اصلی، سودی ۱۰ برابری نصیب موقعیت شورت بازشده کرده و ضرر دارایی اصلی سرمایه‌گذار را جبران می‌کند.
استفاده از پوشش ریسک به‌ویژه زمانی که بیت کوین وارد بازار نزولی میشود بسیار مفید است، چراکه گزینه بسیار بهتری نسبت به انتظار برای بازیابی قیمت یا فروش دارایی با قیمتی نامطلوب است.
کسب سود بیشتر از بازار در هر دو جهت صعودی و نزولی
از مشتقات در بازار ارزهای دیجیتال در موردی شاید تا میزانی غیر معمول نیز استفاده میشود. گمانه‌زنی درمورد قیمت آتی ارزهای دیجیتال و کسب سود بیشتر از افزایش یا کاهش قیمت آنها، یکی دیگر از کاربردهای مشتقات کریپتویی است.
به‌عنوان نمونه اگر در بازار عادی یا اسپات، بیت کوین خریداری کنید، در صورتی که قیمت این دارایی با افزایش روبرو شود می‌توانید از آن سود ببرید، اما اگر بازار ریزشی شود، نمی‌توانید از این روند به سود برسید زیرا قیمت‌ها دائماً در حال کاهش است.
اینجاست که قراردادهای آتی یا معاملات فیوچرز وارد بازی می‌شوند. معاملات فیوچرز به شما اجازه می‌دهند تا حدس بزنید که قیمت‌ها پایین می‌آیند و وارد موقعیت شورت یا فروش شوید. بنابراین اگر قیمت بیت کوین با کاهش مواجه شود موقعیت شورت یا فروش شما باعث کسب سود شما از ریزش بازار خواهد شد. ضمناً مشخص است که در بازار قراردادهای فیوچرز شما امکان ورود به موقعیت لانگ یا خرید را نیز خواهید داشت.
یکی دیگر از مواردی که مشتقات را برای معامله‌گران جذاب می‌کند اهرم یا لورج است. استفاده از اهرم‌های معاملاتی این امکان را به شما می‌دهد تا با پرداخت بهایی کمتر، صاحب دارایی بیشتری شوید. به‌عنوان نمونه، برخی صرافی‌های مشتقات ارزهای دیجیتال به کاربران اجازه می‌دهند تا اهرمی برای موقعیت خود انتخاب کنند که حداکثر برابر سرمایه اولیه آنهاست.
تمام این موارد به این معنی است که حتی نوسانات کوچک قیمت هم می‌تواند منجر به کسب سود بزرگ برای افراد هم در بازارهای نزولی و هم در بازارهای صعودی شود. البته که استفاده از اهرم معاملاتی، ریسک‌های خود را دارد و هنگام استفاده از آنها باید دقیقاً بدانیم در حال انجام چه کاری هستیم و با انجام محاسبات دقیق، برای موقعیت معاملاتی خود حد ضرر متناسب تعیین کنیم.
مزایای استفاده از مشتقات در بازار ارزهای دیجیتال
مشتقات دارای ویژگی‌های مثبت بسیاری هستند، با این حال برخی از مهم‌ترین مزایای استفاده از مشتقات ارزهای دیجیتال در ادامه معرفی شده‌اند که به بررسی آنها می‌پردازیم.
افزایش کارایی و بهره‌وری بازار
از آنجایی که معاملات مشتقه با آربیتراژ همراه است و می‌توان با کمک ابزارهای مشتقه از اختلاف قیمت بین صرافی‌های مختلف کسب سود کرد، این اطمینان به وجود می‌آید که قیمت‌های بازار دارایی‌های اساسی درست است و وجود مشتقات باعث رسیدن بازار به تعادل و ثبات میشود.
هزینه‌های کم تراکنش
قراردادهای مشتقه ارزهای دیجیتال، ابزار مفید مدیریت ریسک به شمار می‌روند، در نتیجه هزینه تراکنش‌های بازار را کاهش می‌دهند. بنابراین، در مقایسه با روش‌هایی مانند معاملات نقدی یا مستقیم، کارمزد تراکنش‌ها در معاملات مشتقه ارزان‌تر تمام میشود.
مدیریت ریسک
ارزش قراردادهای مشتقه ذاتاً به دارایی‌های اساسی آن مرتبط است. به همین دلیل، از ابزارهای مشتقه برای کاهش ریسک‌های مرتبط با نوسان قیمت این نوع دارایی‌ها استفاده میشود. به‌عنوان نمونه، در صورتی که یک معامله‌گر، قراردادی مشتقه بخرد و قیمت دارایی اساسی کاهش یابد، می‌تواند زیان خود را با سود حاصل از مشتقات جبران کند.
تعیین قیمت دارایی‌های اساسی
قراردادهای مشتقه معمولاً برای تعیین قیمت‌دارایی‌های اساسی استفاده می‌شوند و این موضوع آنها را به بخش مهمی از اقتصاد ارزهای دیجیتال تبدیل می‌کند.
ارائه اهرم بیشتر
با معاملات مشتقه، سرمایه‌گذاران می‌توانند از اهرم، ضریب یا لورج بیشتری استفاده کنند تا حاشیه سود آنها در معاملات افزایش پیدا کند. این امر بدون اینکه نیازی به سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، در بازار مشتقات قابل انجام است.
نقدینگی بالا
بازارهای معاملات مشتقه تقاضای بسیار بالایی دارند و به‌دلیل حضور بازیگران متعدد، از نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند. تحقیقات حاکی از آن است که تنها در سال ۲۰۲۰ حجم روزانه معاملات در بازار مشتقات ارزهای دیجیتال در اوج خود به ۶۰۰میلیارد دلار رسیده بود. مشتقات کماکان در حال جذب سرمایه‌گذاران نهادی و معامله‌گران خرد هستند و جذابیت آنها باعث ایجاد یک بازار همواره فعال و نقدشونده شده است.
تنوع‌بخشی
مشتقات قیمت دارایی‌های اساسی را می‌سنجند و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا ریسک‌های پرتفوی خود را بر همین اساس به حداقل برسانند. بازار نیز به تولید سیگنال‌های حرکتی بازار کمک می‌کند و رهنمود‌هایی در مورد تصمیمات سرمایه‌گذاری و استراتژی‌های معاملاتی به افراد ارائه می‌کند.
معایب استفاده از مشتقات در بازار ارزهای دیجیتال
همانند هر بازاری مشتقات ارزهای دیجیتال نیز با کاستی‌هایی مواجه هستند. برخی از معایب استفاده از مشتقات ارزهای دیجیتال عبارتند از:
ریسک بالاتر
قراردادهای مشتقات می‌توانند با بی‌ثباتی زیادی روبرو شوند، زیرا ارزش دارایی‌های پایه اغلب در نوسان است. به این ترتیب، معامله‌گران به‌ویژه در قراردادهای اهرمی در معرض خطر زیان هستند و باید همواره مدیریت ریسک را به یاد داشته باشند و اصول آن را در معاملات خود پیاده‌سازی کنند.
نگرانی‌های نظارتی
خرید و فروش مشتقات، کماکان در برخی نقاط جهان به‌صورت قانونی پذیرفته نشده است. به این ترتیب، در برخی پلتفرم‌ها که نسبت به مقررات بین‌المللی حساس هستند، دو طرف شرکت‌کننده در یک قرارداد آتی باید در یک حوزه قضایی باشند که معاملات مشتقه ارز دیجیتال در آن قانونی است.
چالش‌های معاملات خارج از بازارهای رایج
قراردادهای آتی خارج از بازارهای رایج یا OTC به‌دلیل نبود ارزیابی موشکافانه، دارای خطراتی برای طرف مقابل معامله است. معامله‌گر نمی‌تواند به‌طور مؤثر با یک بررسی دقیق روی طرف مقابل از انجام تعهدات او در معاملات خارج از بورس مطمئن شود. این نوع تراکنش‌ها در محیط OTC همیشه به رویه‌های قانونی پایبند نیست.
چگونه با کمک معاملات مشتقه ارزهای دیجیتال به سود برسیم؟
واقعیت امر این است که هیچ فرمول منحصربه‌فردی برای اطمینان از اینکه هنگام معامله مشتقات رمزارزها متحمل ضرر نمی‌شوید، وجود ندارد. با این حال، می‌توانید از روش‌های خاصی پیروی کنید تا از سرمایه‌گذاری خود تا حد امکان محافظت کنید و اطمینان حاصل کنید که قبل از سرمایه‌گذاری تصمیمی آگاهانه گرفته‌اید.
تعیین اینکه کدام بازار مشتقات مناسب شماست، مستلزم بررسی روند نوسانی فعلی ارزهای دیجیتال است. به‌عنوان نمونه، زمانی که بازار در حالت صعودی قرار دارد، ورود به قراردادهای آپشن انتخابی منطقی به شمار می‌رود.
در صورتی که بازار نزولی است، بازار قراردادهای آتی انتخاب عاقلانه‌تری به حساب می‌آید. با این حال، اگر مطمئن نیستید یا بازار به‌طور نامنظم رفتار می‌کند، بهتر است به قراردادهای آتی دائمی روی بیاورید که حداقل تاریخ انقضا قرارداد برایتان مشکل‌ساز نشود و دست شما برای واکنش به بازار بازتر باشد.
همچنین باید این مسئله را در نظر داشت که بیش از چیزی که مایل به از دست دادن آن هستید، برای پوشش ریسک هزینه نکنید. یکی از ترفندهایی که معامله‌گران باتجربه از آن استفاده می‌کنند، استقراض دارایی و فروش آن به شخص دیگری است. آنها این کار را به این امید انجام می‌دهند که کاهش قیمت در آینده به آنها فرصت دهد تا همان دارایی‌ها را با قیمت بسیار پایین‌تر خریداری کنند.
سپس دارایی‌های قرض گرفته‌شده را می‌توان به وام‌دهنده بازگرداند. این کار به معامله‌گر اجازه می‌دهد تا سود حاصل شده را حفظ کند. با این حال، اگر قیمت دارایی افزایش یابد، معامله‌گر چاره‌ای جز پرداخت مابه‌التفاوت قیمت از جیب خود ندارد. از این رو، همیشه عاقلانه است که تمامی جوانب را بسنجید و اطمینان حاصل کنید که می‌توانید هر ضرری که احتمال وقوع آن وجود دارد را تحمل کنید یا خیر.
نکته مهم دیگری که باید در نظر بگیرید، انتخاب یک پلتفرم معاملاتی قابل‌اعتماد برای مشتقات ارز دیجیتال است. همواره باید توجه داشت که باید یک صرافی ارز دیجیتال یا پلتفرم معاملاتی را انتخاب کنید که کاربران احراز هویت‌شده و حجم معاملات بالا دارد و اقدامات ایمنی برای جلوگیری از هرگونه تقلب را در دستور کار خود قرار داده است.
جمع‌بندی
در این مقاله به معرفی بازارهای مشتقه ارزهای دیجیتال پرداختیم. هر کدام را بررسی و کاربردهای هر ابزار مشتقه را زیر ذره‌بین قرار دادیم. طبیعتاً هرکدام از این محصولات مزایا و معایبی داشتند که اصلی‌ترین آنها را بیان کردیم. بازار مشتقات ارزهای دیجیتال فضای مناسبی برای فعالیت معامله‌گران کوچک و همین طور سرمایه‌گذاران بزرگ محسوب میشود. بسته به میزان ریسک‌پذیری هر فرد، محصولات و انتخاب‌های متنوعی زیر چتر بازار مشتقات ارزهای دیجیتال وجود دارد. وجود این محصولات بخشی ضروری برای پیشرفت و گسترش بازار ارزهای دیجیتال است و انتظار می‌رود رشد مشتقات در حوزه ارزهای دیجیتال در آینده نیز با روند مثبتی ادامه پیدا کند.
سؤالات متداول
معاملات فیوچرز، آپشنز و پرپچوال در دسته معاملات مشتقه ارزهای دیجیتال قرار می‌گیرند.
امکان استفاده از اهرم معاملاتی و کسب سود در هر دو جهت بازار (صعودی و نزولی) از مهم‌ترین تفاوت‌های معاملات مشتقه با معاملات نقدی هستند.
معاملات مشتقه ارزهای دیجیتال فرصت کسب سود بیشتر از ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کنند، اما می‌توانند با ریسک بیشتری هم برای معامله‌گران همراه باشند.
نوشته بازار مشتقات ارزهای دیجیتال چیست؟ آشنایی با معاملات فیوچرز، آپشنز و پرپچوال رمزارزها اولین بار در مجله کریپتوگرام. پدیدار شد.