اندیکاتور فراکتال و استراتژی فراکتالی در تحلیل تکنیکال چیست؟
اندیکاتور فراکتال و استراتژی مبتنی بر آن که با نام استراتژی فراکتالی شناخته می‌شود، به عقیده برخی از تحلیلگران بزرگ بازار مالی، یکی از جامع‌ترین روش‌های تحلیل تکنیکال است. در تحلیل تکنیکال، اندیکاتور فراکتال به تشخیص الگوهای قیمتی با تکرار در چارت‌های بازارهای مالی کمک می‌کند و برای هر سرمایه‌گذار و یا تریدر می‌تواند روش جذاب و مفیدی تلقی شود.
در این مقاله از بیت پین، قصد داریم که در وهله اول با مفهوم فراکتال و استراتژی فراکتالی آشنا شویم، سپس به سراغ کاربرد آن در تحلیل تکنیکال با ذکر مثال نیز خواهیم رفت.
اندیکاتور فراکتال چیست؟
وقتی حرف از اندیکاتور به وسط بیاید، در ذهن اکثر مخاطبین بازارهای مالی روش‌های پیچیده‌ای برای شناخت رفتار قیمت نقش می‌بندد، درحالی‌که اندیکاتور فراکتال از روشی بسیار ساده استفاده می‌کند. اندیکاتور فراکتال، بر اساس الگوی قیمتی ساده مبتنی بر کندل قیمت تشکیل شده است که اغلب در بازارهای مالی دیده می‌شود. فراکتال در معنایی ساده، به الگویی تکرارشونده اشاره دارد که در میان حرکات بی‌نظم قیمت‌ها رخ می‌دهد.
این اندیکاتور، توسط یک تاجر مشهور، بیل ویلیامز، توسعه‌یافته است، و به‌عنوان شاخص فراکتال ویلیامز نیز شناخته می‌شود. ویلیامز شاخص فراکتال را در کتاب خود با عنوان «آشوب تجارت» ارائه کرد که ایده او برای این اندیکاتور ریشه در نظریه آشوب ریاضی دارد. بنای اصلی شاخص فراکتال این است که می‌توانید الگوهای تکرارشونده حرکت قیمت را که در تایم فریم‌های مختلف معاملاتی (یک‌ساعته، ۴ ساعته، روزانه، هفتگی و غیره) رخ می‌دهد، شناسایی کنید و از آنها سود ببرید. الگوهای فراکتالی با بررسی پنج کندل بسته شده در یک‌روند غالب شناسایی می‌شوند. به الگوهای صعودی و نزولی فراکتالی بالا توجه کنید: با درنظرگرفتن پنج کندل شکل‌گرفته، در فراکتال نزولی، کندل‌های چهارم و پنجم در زیر کندل سوم بسته شده و در فراکتال صعودی در بالای کندل سوم بسته می‌شوند.
برای تریدری که از نمودار یک‌ساعته استفاده می‌کند، یک الگوی فراکتال می‌تواند در پنج ساعت شکل بگیرد، درحالی‌که تریدری که نمودارهای روزانه را معامله می‌کند، الگوهای فراکتالی در طول پنج‌روز شکل می‌گیرند. این اندیکاتور به‌سادگی نقاط عطف یا برگشتی قیمت را در نمودار جدا کرده و سپس فلش‌هایی را برای نشان‌دادن وجود الگو صعودی یا نزولی ترسیم می‌کند. با این نقاط متوجه تغییرات روندهای صعودی و نزولی شده و تصمیم‌گیری می‌کنیم. (فراکتال‌های صعودی با فلش روبه‌پایین و فراکتال‌های نزولی با فلش روبه‌بالا در اندیکاتور مشخص است.)
اهمیت اندیکاتور فراکتال در تحلیل تکنیکال
اهمیت اندیکاتور فراکتال در تحلیل تکنیکال را می‌توانیم توانایی آن در مشخص‌کردن نقاط برگشتی در نمودار دانست. باتوجه‌به اینکه بازارهای مالی، الگوهایی را در مقیاس تایم فریم‌های مختلف تکرار می‌کند، شاخص فراکتال می‌تواند به تریدرها کمک کند تا برگشت‌های بالقوه قیمت را شناسایی کنند. این اندیکاتور، اساساً به دلیل شناسایی الگو در عملکرد قیمت یک دارایی بسیار مورد اهمیت است. پس از شناسایی الگو، تریدرها بسته به صعودی یا نزولی بودن اندیکاتور فراکتال، می‌توانند خرید یا فروش کنند و به دنبال سود از تغییر روندهای بازار باشند.
یکی از مزایای اندیکاتور کلاسیک یا فراکتال ویلیامز این است که تشخیص آن در نمودار بسیار آسان است. الگوی فراکتال از پنج کندل متوالی پیروی می‌کند که کندل سوم معیار بالاترین بالا (Higher High) یا پایین‌ترین پایین (Lower Low) از گروه پنج کندل تشکیل شده است. در بیانی ساده، برای مشاهده فراکتال‌های صعودی و نزولی، باید دو کندل دیگر در بالا و یا پایین کندل سوم بسته شوند، تا تأیید تشکیل یک الگو فراکتالی را دهد. برای مثال، اگر در فراکتال صعودی، دو کندل بعدی در بالای کندل سوم بسته نشوند، الگو صعودی شکسته خواهد شد.
انواع اندیکاتور فراکتال
از اندیکاتور fractal تا به امروز در کنار استفاده‌های مختلف تریدرها، انواعی مختلفی نیز ارائه شده است. این اندیکاتورها مانند هر ابزار دیگر در تحلیل تکنیکال تنوع زیادی دارند که در این بخش به انواع اندیکاتور فراکتال اشاره خواهیم کرد:
اندیکاتور فراکتال کلاسیک (فراکتال ویلیامز)
اندیکاتور فراکتال کلاسیک که به نام فراکتال ویلیامز نیز آن را می‌شناسند، شامل الگوهای کندلی است که متشکل از پنج کندل به شکل “V” یا “U” هستند. این الگوها به‌صورت U و V نشان از یک فراکتال صعودی برای رشد قیمت (فلش روبه‌پایین) و در صورت وارونه (فلش روبه‌بالا) نشان از یک فراکتال نزولی است.
اندیکاتور فراکتال تمساح (Alligator Indicator)
اندیکاتور تمساح (The Alligator Indicator) نیز توسط بیل ویلیامز توسعه‌یافته است. این اندیکاتور ابزاری برای تحلیل تکنیکال است که در بازارهای مالی استفاده می‌شود. بر خلاف روش کلاسیک، این اندیکاتور از سه میانگین متحرک ساده (SMA) با دوره‌ها و رنگ‌های مختلف تشکیل شده است. اندیکاتور تمساح از سه میانگین متحرک ۱۳، ۸ و ۵ روزه استفاده می‌کند و استفاده از آن بسیار ساده است. مطابق روند غالب بازار، زمانی که این سه میانگین متحرک همدیگر را قطع کنند، نشانه‌ای از آغاز روند است. تلاقی این میانگین‌های متحرکه، به سمت بالا و یا پایین، فراکتال‌های صعودی و نزولی را تشکیل می‌دهند.
همچنین زمانی که این ۳ میانگین متحرک به‌صورت فلت یا صاف است، نشان از روند رنج بازار و زمان پرهیزکردن از معامله است.
اندیکاتورهای فراکتال اصلاح شده
تا به امروز انواع مختلفی از اندیکاتور fractal ایجاد شده است که به این دسته از ابزارها، اندیکاتورهای فراکتال اصلاح شده می‌گویند. این اندیکاتورها با استفاده از مفهوم فراکتال و ترکیب آن با ابزارهای دیگر تحلیل تکنیکال به وجود آمده‌اند و با جستجوی کوچک در تریدینگ ویو، لیست کامل آنها قابل‌مشاهده است. یکی از محبوب‌ترین اندیکاتور فراکتال در این دسته، استراتژی شکست فراکتال (Fractal breakout Strategy) نام دارد. تریدرهایی که از استراتژی شکست فراکتال استفاده می‌کنند به دنبال الگوهای خاصی هستند که در آن فراکتال‌ها نشان‌دهنده معکوس شدن روند بالقوه یا ادامه روند موجود است.
این استراتژی معاملاتی با تشخیص الگوهای فراکتالی، نواحی تأیید فرکتال‌های صعودی و نزولی را در کنار شکست فراکتال‌ها نشان می‌دهد.
آموزش معامله با اندیکاتور فراکتال
اندیکاتورهای فراکتال، با درنظرگرفتن تکیه بر الگوهای کندلی که در سیکل‌های فراکتالی بازار تشکیل می‌شوند، جزئی جداناپذیر از فهم ما از تحلیل تکنیکال‌اند. در این بخش به آموزش معامله با اندیکاتورهای فراکتال خواهیم پرداخت و به چندین نکته بسیار مهم در تشخیص این الگوها نیز اشاره خواهیم کرد. این اندیکاتورها می‌توانند نسبت به نیاز شما، استفاده‌های مختلفی داشته باشند. اندیکاتورهای فراکتال می‌توانند برای تشخیص نقاط ورود و خروج، نقاط حد ضرر و سود و یا تشخیص روند استفاده شوند.
برای آموزش ساده معامله با اندیکاتور فراکتال، از روش تمساح استفاده خواهیم کرد که در کنار سادگی، کاربرد بیشتری برای ترکیب با باقی اندیکاتورها داشته باشد. همان‌طور که در قبل اشاره کردیم، این اندیکاتور از سه میانگین متحرک ساده ۱۳، ۸ و ۵ روزه استفاده می‌کند. زمانی که هر سه مووینگ به‌صورت خطی صاف هستند، به معنی در خواب بودن تمساح یا رنج قیمتی حاکم به بازار است. مانند تصویر زیر:
زمانی که میانگین متحرک ۵ روزه (سبزرنگ)، موفق به شکست دو میانگین متحرک دیگر به سمت بالا شود، نشانهٔ حرکت صعودی قیمت و یا زمان شکار تمساح آغاز خواهد شد. برخی از تحلیلگران معتقدند برای تأییدیه حرکت بایستی یک کندل کامل در تایم فریم تریدر در بالای نقطه شکست بسته شود. مانند تصویر زیر:
فراکتال نزولی نیز با شکست روبه‌پایین میانگین متحرک ۵ روزه نسبت به دو مووینگ اورج دیگر شکل می‌گیرد. در فراکتال‌های نزولی نیز توصیه می‌شود برای صدور تأییدیه یک کندل پس تلاقی میانگین‌های متحرک بسته شود. مانند تصویر زیر:
نکات کلیدی اندیکاتور فراکتالی
الگوی فراکتال همیشه باید با بسته‌شدن کندل پنجم الگو تأیید شود. به‌عبارت‌دیگر، باید تا بسته‌شدن کندل پنجم منتظر بمانید تا ببینید آیا در واقع یک الگوی فراکتال معتبر شکل‌گرفته است یا خیر. برای مثال فکر کنید که چهار کندل نشان از یک فراکتال نزولی در قیمت را دهند، اما، کندل پنجم بر خلاف استاندارد فراکتال نزولی، در بالای کندل چهارم و حتی کندل سوم بسته شود. در این صورت الگو فرکتالی نزولی شما شکسته شده است و حتی امکان این وجود دارد که با یک موج صعودی قوی روبه‌رو باشید. این نکات در اندیکاتور فراکتال تمساح نیز صدق می‌کند. بهتر است پس از شکست دو میانگین متحرک بزرگ‌تر توسط کوچک‌ترین میانگین متحرک، به همراه تأیید یک کندل اقدام شود تا درصد خطای شما کاهش یابد.
ترکیب فراکتال با سایر اندیکاتورها
اندیکاتورهای fractal نیز مانند هر استراتژی معاملاتی کامل نیستند و بهتر است با سایر اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال ترکیب شوند. ترکیب فراکتال با سایر اندیکاتورها به شما کمک خواهد کرد که خطای این ابزارها را کاهش و استراتژی معاملاتی خود را بنا کنید. یکی از رایج‌ترین ترکیب فراکتال با سایر اندیکاتورها، استفاده از ترازهای فیبوناچی در کنار فراکتال‌های صعودی و نزولی است. به این روش پس از تشخیص الگوهای صعودی و نزولی، می‌توانید به کمک ترازهای مهم فیبوناچی، نقاط خروج و حد ضرر خود را معین کنید. در تصویر زیر، ترازهای فیبوناچی اکستنشن متعلق به موج صعودی قبلی برای نقاط خروج قیمت در چارت بیت کوین انتخاب شده است.
یا برای مثال، می‌توانید از اندیکاتور استوکاستیک (Stochastics)، در کنار اندیکاتور فراکتال تمساح برای نقاط همگرایی و واگرایی استفاده کنید. مطابق تصویر زیر در ناحیه شکل‌گیری فراکتال صعودی، به همراه ناحیه بیش فروش اندیکاتور استوکاستیک، تأییدیه آغاز معامله صادر شده است.
معایب اندیکاتور فراکتال
این استراتژی معاملاتی در کنار سادگی و مزایای خود، معایب متعددی نیز دارد. برای درک بهتر نحوه استفاده از این اندیکاتور پیشنهاد می‌کنیم که با معایب اندیکاتور فراکتال نیز به‌خوبی آشنا باشید. یکی از معایب معاملات با اندیکاتور فراکتال این است که الگوهای فراکتال به طور مکرر در روند عادی حرکت قیمت رخ می‌دهد بنابراین، این اندیکاتور می‌تواند به دلیل تکرار زیاد، سیگنال‌های نادرست نیز به تریدرها ارائه دهد. یکی دیگر از معایب بزرگ این اندیکاتور، در وین ریت پایین آن است. با درنظرگرفتن تکرارهای مکرر الگوهای پنج کندلی فراکتالی، ممکن است در صورت واردشدن به معامله، اندازه حد ضرر شما از میزان پاداشی که کسب می‌کنید به‌شدت بالاتر باشد.