اندیکاتور حجم تعادلی (OBV) ابزاری کارآمدی در دنیای تحلیل تکنیکال بوده و برای ردیابی حجم در معاملات بازارهای جهانی مانند فارکس، بورس و حتی ارز دیجیتال کاربرد گسترده‌ای دارد. این اندیکاتور، اگر شناخت خوبی را از نحوه استفاده از آن داشته باشید، می‌تواند به شما در مسیر معامله‌گری کمک بزرگی کند.
در این مقاله، علاوه بر آموزش کامل اندیکاتور OBV، با فرمول و محاسبه آن نیز آشنا شده و می‌توانید از این ابزار کاربردی در معاملات خود بهره ببرید.
اندیکاتور حجم تعادلی چیست؟
اندیکاتور حجم تعادلی که به نام اندیکاتور حجم متوازن (OBV) نیز شناخته می‌شود، از سری ابزارهای تحلیل تکنیکال است که با استفاده از جریان یا تغییرات حجم در روزهای معاملاتی، وضعیت قیمت دارایی‌ها در بازار را تخمین زده و حتی پیش‌بینی کند.
این اندیکاتور توسط جوزف گرانویل در سال 1963 معرفی شده که تا به امروز در تمامی بازارهای مالی کاربرد زیادی دارد. به زبانی ساده، منطق این اندیکاتور در تغییرات حجم معاملاتی و تاثیرات آن روی قیمت خلاصه می‌شود که رشد اندیکاتور OBV، بیانگر پتانسیل افزایش دنباله‌دار قیمت است.
اندیکاتور OBV که به‌صورت تجمعی حجم معاملاتی روزانه را به همراه قیمت بسته‌شدن دارایی (Close) ردیابی می‌کند، می‌تواند در کنار سطوح حمایت و مقاومت و حتی استراتژی‌های معمول امروزی مانند پرایس اکشن، برای معاملات سودده مورداستفاده قرار گیرد.
بلاک چین و انتخابات: شفاف و بدون تقلب
محاسبه و فرمول اندیکاتور حجم تعادلی
محاسبه و فرمول اندیکاتور حجم تعادلی، با درنظرگرفتن آنکه این ابزار به‌عنوان زیر مجموعه‌ای از اندیکاتورهای مومنتم دسته‌بندی می‌شود، روی تغییرات منفی و مثبت حجم در دوره‌های زمانی یا معاملاتی استوار است.
به زبانی ساده، این اندیکاتور، در صورت افزایش قیمت بسته‌شدن دارایی نسبت به روز قبلی، حجم معاملاتی را با قیمت جمع و در صورت کاهش قیمت بسته‌شدن، حجم معاملاتی کنونی را از آن کسر می‌کند. این محاسبات، با تجمیع قیمت دارایی و وضعیت جریان حجم، احساسات صعودی و نزولی بازار را تخمین می‌زند.
فرمول محاسبه اندیکاتور OBV:
اگر در طول، روز معاملاتی فعلی، قیمت بسته‌شدن یک دارایی نسبت به روز قبلی افزایش یابد:
- OBV=Previous OBV + Current Volume
- OBV= مقدار کنونی اندیکاتور
- Previous OBV= مقدار قبلی اندیکاتور
- Current Volume: حجم معاملاتی فعلی
اگر در طول روز معاملاتی، قیمت بسته‌شدن یک دارایی نسبت به روز قبلی کاهش یابد:
- OBV=Previous OBV – Current Volume
اگر در طول روز معاملاتی، قیمت بسته‌شدن دارایی تغییری نداشته باشد:
- OBV= Previous OBV
برای‌آنکه به‌خوبی با این فرمول و نحوه محاسبه این اندیکاتور آشنا شوید، به سراغ مثالی ساده می‌رویم. در بخش زیر، تغییرات قیمت بیت کوین و تأثیر آن بر روی اندیکاتور OBV لحاظ شده است:
- روز معاملاتی اول:
- قیمت بسته‌شدن بیت کوین: 30,000 دلار
- حجم معاملاتی: 500 بیت کوین
با احتساب فرمول و نحوه محاسبه در روز اول، مقدار اولیه اندیکاتور OBV، صفر در نظر گرفته می‌شود:
OBV= 0
- روز معاملاتی دوم:
- قیمت بسته‌شدن بیت کوین: 31,000 دلار
- حجم معاملاتی: 700 بیت کوین
با احتساب فرمول و افزایش قیمت بسته‌شدن بیت کوین نسبت به روز معاملاتی اول، هم اکنون باید حجم معاملاتی به مقدار اولیه در روز قبلی اضافه شود:
OBV= 0 + 700= 700
- روز معاملاتی سوم:
- قیمت بسته‌شدن بیت کوین: 29,500 دلار
- حجم معاملاتی روزانه: 600 بیت کوین
حال با کاهش قیمت بسته‌شدن قیمت بیت کوین نسبت به‌روز معاملاتی گذشته، بایستی حجم معاملاتی امروز از مقدار روز دوم کاسته شود:
OBV= 700 – 600= 100
بهترین استراتژی برای اندیکاتور حجم متوازن OBV در تحلیل تکنیکال
استفاده از اندیکاتور حجم متوازن OBV در تحلیل تکنیکال بازار سهام، فارکس، ارز دیجیتال و حتی بورس، می‌تواند در بهبود عملکرد استراتژی‌های معاملاتی تاثیر بسزایی داشته باشد. اگر تا به امروز متوجه کاربرد این اندیکاتور و طیف گسترده کارایی آن در معاملات نبوده‌اید، تنها کافی است که به موارد زیر دقت کنید.
تأیید جهت روند
اولین و مهم‌ترین روش استفاده از اندیکاتور OBV با تأیید جهت روند قیمت همراه است. با استفاده از این اندیکاتور، می‌توانید در زمان شکل‌گیری روندهای نزولی و صعودی، تأییدیه حرکت قیمت را از مومنتم حجم معاملات استخراج کنید.
به‌عنوان‌مثال، اگر قیمت در حال ساخت کف و آغاز روند صعودی است، تأیید این رفتار در اندیکاتور OBV که معادل رشد آن است، به شما تأیید محکمی را برای ورود به معامله خرید (Long) می‌دهد. از طرفی دیگر رفتار متناقض این اندیکاتور، نسبت به تحرکات قیمت می‌تواند بیانگر ضعف موج فعلی باشد.
شناسایی واگرایی‌ها
اندیکاتور حجم متوازن، برای شناسایی واگرایی‌ها نیز کاربرد دارد. در واقع، باتوجه‌به تعریف واگرایی، زیر نظر گرفتن و تفسیر رفتار قیمت به نسبت اندیکاتور OBV می‌تواند به ما دیدگاه کاملی برای شکار موقعیت‌های خریدوفروش دهد.
- واگرایی مثبت (صعودی) اندیکاتور OBV:
زمانی که با ثبت کفی پایین‌تر از کف قبلی در قیمت (ریزش قیمت)، اندیکاتور OBV، کف بالاتری از کف قبلی خود (رشد اندیکاتور) را نشان دهد، واگرایی مثبت یا صعودی صادر می‌شود. به این معنی که حتی با کاهش قیمت، افزایش OBV بیانگر احساسات صعودی حاصل از افزایش حجم معاملاتی بوده و پتانسیل تغییر روند نزولی وجود دارد.
- واگرایی منفی (نزولی) اندیکاتور OBV:
زمانی که قیمت موفق به ثبت سقفی بالاتر از سقف قبلی خود (رشد قیمت) شود و اندیکاتور OBV، هم‌زمان با رشد قیمت، سقفی پایین‌تر از سقف قبلی (ریزش اندیکاتور) را ثبت کند، واگرایی منفی یا نزولی رخ می‌دهد. به این معنی که با رشد قیمت، فشار فروش در حال افزایش بوده و یا روند خرید در حال تضعیف است.
استفاده از سطوح حمایت و مقاومت
درصورتی‌که از سطوح حمایت و مقاومت در استراتژی معاملاتی خود استفاده می‌کنید، اندیکاتور OBV برای تشخیص و تأیید این نواحی به کمک شما می‌آید. به زبانی ساده، رفتار اندیکاتور OBV، پس از برخورد قیمت به سطوح حمایت و مقاومت مهم بازار، تأییدیه روند بعدی قیمت را صادر می‌کند.
به‌عنوان‌مثال، اگر با برخورد قیمت به سطح حمایتی مشخصی، اندیکاتور OBV نیز رشد کند، به معنی دیده‌شدن سطح موردنظر و تأیید روندی است. از طرفی دیگر، کاهش این اندیکاتور در زمان مواجه یا برخورد قیمت به سطوح مقاومت، می‌تواند تأییدیه‌ای بر آغاز روند نزولی باشد.
اعمال میانگین متحرک
از بهترین استراتژی‌های معاملاتی که امروز محبوبیت زیادی بین معامله‌گران دارد، اعمال میانگین متحرک‌های مختلف با دوره‌های زمانی روی اندیکاتور OBV است. اگر قصد تنظیم میانگین متحرک و استفاده از این استراتژی را دارید، مراحل زیر را دنبال کنید:
- پس از تنظیم اندیکاتور OBV روی چارت قیمت، از قسمت اندیکاتورها، انواع مووینگ اورج دلخواه خود را انتخاب کنید. این مووینگ اورج‌ها می‌توانند SMA یا حتی EMA باشند که پس از انتخاب آنها روی نمودار قیمت ظاهر می‌شوند.
- حال برای‌آنکه این مووینگ اورج را روی اندیکاتور OBV تنظیم کنید، تنها کافی است که در بخش تنظیمات مووینگ اورج خود، در بخش Input، گزینه Source را انتخاب کرده و آن را روی اندیکاتور OBV قرار دهید.
- پس از تکمیل موارد بالا، حال در بخش Length می‌توانید هر بازه زمانی را به این مووینگ اورج (مانند 20 روزه یا 50 روزه) داده و با گزینه Move to، آن را روی اندیکاتور OBV بیاندازید.
حال مووینگ اورج شما که می‌تواند طبق هر بازه زمانی ایدئال استراتژی شما باشد، به نسبت اندیکاتور OBV رفتار کرده و با شکست خط OBV به بالای خط مووینگ اورج، سیگنال صعودی و با شکست به زیر این میانگین متحرکه سیگنال نزولی صادر می‌شود.
تأیید الگوهای نمودار
از دیگر کاربردهای اندیکاتور حجم تعادلی، تأیید الگوهای نمودار قیمت است. با پدیدارشدن هر گونه الگو کلاسیک، هارمونیک و پرایس اکشنی در نمودار، با تحرکات مثبت و منفی اندیکاتور حجم تعادلی، تأییدیه مبتنی بر رفتار موردنظر برای معامله‌گران فراهم می‌شود که شانس کسب سود را افزایش می‌دهد.
این تأییدیه‌ها می‌توانند در قالب واگرایی، افزایش یا کاهش اندیکاتور OBV، علاوه بر مشاهده الگو قیمت یا حتی کندلی باشند که تمامی آنها برای ترکیب با استراتژی شخصی شما و معامله‌ای سودمند کاربردی‌اند.
مزایای اندیکاتور حجم متوازن OBV
استفاده از اندیکاتور حجم متوازن، علاوه بر آنکه می‌توانید بهترین استراتژی‌های معاملاتی با آن را پیاده سازید، با مزایای ویژه‌ای نیز همراه است. در بخش زیر، به‌صورت خلاصه به بهترین مزایای این اندیکاتور و دلایل بهره‌گیری آن در تحلیل تکنیکال اشاره می‌کنیم.
درک آسان
بهترین مزایای اندیکاتور حجم تعادلی، در درک آسان آن برای هر معامله‌گر امروزی خلاصه می‌شود. این اندیکاتور که فرمول محاسبه ساده‌ای دارد، علاوه بر راحتی استفاده، استراتژی‌های معاملاتی متنوعی را نیز برای معامله‌گران مهیا می‌سازد.
تأیید روندها
تأیید روندهای صعودی و نزولی در بازار، از دیگر مزایای این اندیکاتور تحلیل تکنیکال است. با استفاده از این اندیکاتور، علاوه بر شناسایی روندهای اصلی بازار، حتی در روندهای رنج نیز از تحرکات پیش روی بازار اطلاع کسب خواهید کرد.
تشخیص زودهنگام تغییر روند
تشخیص زودهنگام تغییر روند را می‌توانیم از ویژگی‌های بسیار بارز و کاربردی اندیکاتور حجم تعادلی محسوب کنیم. این اندیکاتور می‌تواند با بیان احساسات بازار مبتنی بر حجم معاملات، چه برای ورود به معاملات و چه برای خروج از معاملات با سودی قابل‌توجه استفاده شود.
تجزیه‌وتحلیل حجم
اصلی‌ترین مزیت اندیکاتور OBV، تجزیه‌وتحلیل حجم معاملات در روزهای معاملاتی است. با وجود این مزیت بزرگ که برای تریدرهای روزانه نیز اهمیت زیادی دارد، معامله‌گران با تغییرات مثبت و منفی حجم معاملات و تأثیر آن بر روی عملکرد قیمت به‌خوبی آشنا شده و تصمیمات بهتری را می‌گیرند.
عدم اتکا به داده‌های قیمت به‌تنهایی
اگر به منطق و محاسبات اندیکاتور حجم تعادلی دقت کنیم، عدم اتکا این اندیکاتور به‌تنهایی به داده‌های قیمت، از دیگر مزایای بسیار حیاتی است. زیرا، اندیکاتورها و ابزارهای تحلیل تکنیکالی که به‌تنهایی بر مؤلفه قیمت تمرکز دارند، به‌مراتب مستعد خطای بیشتری هستند.
تطبیق‌پذیری در بازارهای مختلف
کاربرد بسیار گسترده اندیکاتور OBV در بازارهای مالی مختلف مانند، بازار سهام، فارکس، کامودیتی، ارز دیجیتال و بورس، به‌خوبی بیانگر تطبیق‌پذیری بالای این اندیکاتور است. در واقع، با کاربرد گسترده این اندیکاتور در هر بازار مالی، می‌توانید از استراتژی‌های معاملاتی خود در چندین بازار استفاده کرده و سود کسب کنید.
پارامترهای قابل‌تنظیم
اندیکاتور حجم متوازن یا تعادلی دارای پارامترهای مختلف و قابل تنظیمی است که آن را از سایر ابزارها متمایز می‌کند. در این اندیکاتور، می‌توانید به‌راحتی بازه‌های زمانی مختلفی را تنظیم و آن را نسبت به ترجیح زمانی خود در معاملات شخصی‌سازی کنید.
سازگاری با سایر اندیکاتورها
سازگاری اندیکاتور OBV با سایر اندیکاتورها، همیشه استفاده از این اندیکاتور را برای هر معامله‌گری آسان و کارآمد می‌کند. در زمان استفاده اندیکاتور حجم تعادلی، می‌توانید به‌راحتی مووینگ اورج، اندیکاتور MACD، RSI و هرگونه ابزار معاملاتی خود را با این اندیکاتور تنظیم کرده و استراتژی شخصی خود را پیاده کنید.
محدودیت‌های اندیکاتور OBV
اندیکاتور OBV، با وجود تمام کاربرد و ویژگی‌های بارزی که تابه‌حال به آن اشاره کردیم، همچنان به‌عنوان ابزاری مبتنی بر تحلیل تکنیکال دارای خطای و محدودیت‌های خود است. در نتیجه، توصیه می‌کنیم در کنار مزایای این اندیکاتور به محدودیت‌ها یا معایب آن نیز دقت کافی را داشته باشید.
- احتمال بروز خطای و سیگنال معاملاتی اشتباه در این اندیکاتور نیز وجود دارد.
- حجم معاملات، همیشه در برگیرنده تبادلات مالی بین خریداران و فروشندگان است، در نتیجه، هیچگاه نمی‌توانیم به‌صورت قطعی افزایش آن را مبنی بر افزایش تقاضا بدانیم.
- این اندیکاتور که روی مومنتم قیمت و حجم متمرکز است، ممکن است در بازه‌های زمانی کوچک‌تر با اشتباه بیشتری کار کند.
- تغییرات ناگهانی حجم معاملات همیشه می‌تواند بر این اندیکاتور اثر بزرگی را بگذارد و منجر به خطای تریدرها شود. برای مثال، ممکن است افزایش حجم به دلیل ایجاد تله‌های گاوی یا خرسی از سوی مؤسسات یا پول هوشمند باشد.
کلام پایانی
اندیکاتور حجم تعادلی یا همان OBV، سال‌های درازی که در بازارهای مالی مختلف، به‌خصوص فارکس جایگاه ویژه‌ای دارد و امروزه بخش مهمی از استراتژی‌های معاملاتی معامله‌گران مختلف را تشکیل می‌دهد. در این مقاله سعی شد، به‌صورت مفصل به آموزش اندیکاتور OBV و هر آنچه باید درباره آن بدانید، اشاره شود.
به نظر شما اندیکاتور حجم تعادلی، ابزاری مناسبی برای معامله‌گری است؟ آیا تابه‌حال با این اندیکاتور در بازار ارزهای دیجیتال مشغول معامله شده‌اید؟ نظرات خود را درباره این اندیکاتور با ما به اشتراک بگذارید.
سؤالات متداول
- اندیکاتور حجم متوازن چقدر دقیق است؟
اندیکاتور حجم متوازن با درنظرگرفتن تغییرات دقیق حجم در روزهای معاملاتی و قیمت بسته‌شدن دارایی رفتار می‌کند. با این حال، دقت آن بسیار بسته به سبک معاملاتی و آشنایی شما با آن دارد.
- بهترین بازه زمانی برای OBV چیست؟
بهترین بازه زمانی برای اندیکاتور OBV، کاملاً مربوط به شیوه معامله‌گری شما و سایر ترجیحات دارد. به‌عنوان‌مثال، بازه زمانی 50 روز در اندیکاتور OBV، برای تریدر روزانه و اسکالپر، چندان مطلوب نبوده و کاربرد زیادی ندارد.
- مثبت و منفی بودن OBV به چه معناست؟
افزایش OBV یا تغییرات مثبت آن به معنای احساسات صعودی در بازار و منفی بودن یا کاهش آن، بیانگر احساسات نزولی است. بااین‌وجود، این اندیکاتور باید در ترکیب با رفتار قیمت و سایر ابزارهای معاملاتی مورداستفاده قرار گیرد.
- شاخص حجم تعادلی پیشرو است یا پسرو؟
شاخص حجم تعادلی، نوعی اندیکاتور پیشرو (Leading Indicator) بوده و مبتنی بر تغییرات حجم معاملات، آینده رفتار قیمت را پیش‌بینی می‌کند. با این حال، ممکن است به دلیل ایجاد سیگنال‌های زودهنگام منجر به ورود سریع معامله‌گر و ضرر شود.
- آیا OBV به‌تنهایی قابل‌استفاده است؟
اندیکاتور OBV، حتی به‌تنهایی نیز قابل‌استفاده است، با این حال، توصیه می‌کنیم برای کسب نتیجه بهتر، با سایر استراتژی‌های معاملاتی قدرتمند مانند پرایس‌اکشن ترکیب و سپس مورداستفاده قرار گیرد.
